Evliya Çelebinin Ve Yabancı Seyyahların Kayıtlarında Osmanlı Saray Mutfağında “Patlıcan” Hakkında Bazı Dipnotlar;
Olivier’e göre Mudanya ve çevresinde patlıcan yetiştirilmektedir. İstanbul’da çeşitli yerlerde bakla, marul, hindibâ, patlıcan, biber ve kabak yetiştirilmektedir. Lubenau, Gelibolu’da yetiştirilen hıyar, turp, soğan ve kabağın İstanbul’a gönderildiğini yazar. İki Fransız gezgin Çanakkale’de lahana, soğan ve marul yetiştirildiğini belirtir.
Söz gelimi dolma çeşitlerini şöyle anlatır:
“Taze kabakların, patlıcanların içi oyulur ve ince kıyılmış koyun eti ile doldurulur. Sarımsak, baharat ve tuz ilave edilir, sade suda pişirilir. Bu tür yemeklerin üzerine yoğurt dökerler.
“Türk sofralarında yemekler basit olmaktan çok sayısızdır. Çeşitli şekillerde hazırlanmış koyun eti, lezzetli sebzeler (enginar ve patlıcan zeytinyağıyla hazırlanır ve soğuk olarak sunulur) ceviz ve biberden yapılmış bir sosla çerkez tavuğu denilen yemek, ünlü börek, bal ve manda sütünün başrolleri paylaştığı çok baharatlı tatlılar, komposto ve son olarak asla vazgeçilemeyen pilav.
Tavernier, Urfa’da “Türkiye’nin başka hiçbir yerinde yiyemeyeceğiniz kadar güzel yemekler yiyebilirsiniz” der ve ekler “Diyarbakır’da çok güzel ekmek, başka yerlerde yiyemeyeceğiniz kadar lezzetli etler de vardır”.
Bu güzel yemeklerin yanında sofrada bulunan bir diğer yiyecek de turşudur. Seyyahların anlatımına göre Türkler, sonbaharda üzümlerden turşu kurup kış için saklarlar. Üzüm taneleri turşu olarak kurulunca uzun süre taze kalmaktadır. Üzümden yapılan iyi sirke şaraptan da ucuz olup her yerde bulunmaktadır. Sirke ile yapılan patlıcan, hıyar, lahana ve pancar turşusu Osmanlı sofralarının sevilen yiyecekleri arasındadır.
Patlıcan nedir? Patlıcan Nereden Geldi?
Patlıcan, bilimsel adıyla Solanum melongena, Solanaceae familyasına ait olup, ılık iklimlerde tek yıllık, tropik iklimlerde ise küçük bir ağaç şeklinde büyüyen bir kültür bitkisidir. Patlıcanın ilk yetiştiriciliği M.Ö 5.yy'da Hindistan'da gerçekleştirilmiştir. Bu tarihten sonra Afrika'ya sonra Doğu Akdeniz'e ve Avrupa'ya getirilmiştir. Avrupa'ya getirilmesi 16. yy'da İspanyollar tarafından gerçekleştirilmiştir.
Patlıcanın Faydaları nelerdir?
Patlıcan mutfaklarda aygın olarak kullanılan bir sebze türüdür. Özellikle doyurucu özelliğinden dolayı vejetaryenler tarafından tercih edilir. Kendine has tadı yanında patlıcanın sağlı açısıdından bir çok faydası vardır.
Patlıcanı sağlık açısından faydalı kılan şey şüphesiz içerdiği minetaller ve vitaminlerdir.Patlıcan tam bir A vitamini deposudur. Aynı zamanda C,E ve K vitaminleri içermektedir. Ayrıca, potasyum, magnezyum, sodyum açısıdan çok zengindir.
Patlıcan Diyabeti Sağlıklı Seviyede Tutar:
Patlıcan lif ve düşük çözünürlü karbonhidratlar açısından çok zengin bir besin kaynağıdır. Böylece kan şeker seviyelerinin kontrolü için oldukça yararlıdır ve aynı zamanda glikoz emilimini kontrol edebilir. Bu özelliğinden dolayı tip 2 diyabet hastası insanlar için iyi bir seçenek olabilir.
Patlıcan Kalp Sağlığını Korur:
Patlıcan kolesterol düzeyini büyük ölçüde dengeleyebilir. Bununla birlikte kan basıncı seviyesini de sağlıklı bir seviyede tutabilir. Bunu bol miktarda içerdiği potasyum sayesinde başarırı. Bu özelliği ayrıca patlıcana kalp sağlığını koruma noktasında yardımcı olur.
Patlıcan Beyin Sağlığını Korur:
Patlıcan beyinde meydana gelen hasarlı hücrelerin onarımın ave hücrelerin korunmasına yardımcı olur. Bunun bir sorunucu olarak hafızanın fonksiyonlarını sağlıklı bir şekilde yerine getirmesine katkı sağlar.
Demir Üretimine ve Temizlenmesine Yardımcı Olur:
Vücutta demir seviyesinin düşük olması bir çok hastalığa ve sağlık problemine enden olabilir. Bunun yanında vücutta demir miktarının çok fazla olmasıda sağlık sorunlarına neden olur. İşte bu yüzden diğer bir çok maddelrede olduğu gibi, demir seviyesinin de sağlıklı seviyelerde olması gerekmektedir.. Patlıcanın içerdiği nasunin vücutta fazla demirin emilimini sağlar. Bunun dışında serbest radikallerin hareket kabiliyetini kısıtlayan patlıcan, bir çok açıdan sağlığımızı koruru.
Patlıcan Kilo Vermeyi Kolaylaştırır:
Patlıcanın su düzeyi yüksek olduğu için kalorisinin düşük olduğu düşünülmektedir. Özellikle kilolarından kurtulmak için harika bir tercih olabilir. Bunun dışında içerdiği lifler yardımıyla açlık hissini bastırabilir.
Sindirim Sistemine Yardımcı Olur:
Bol miktarda lif içeren bütün sebze ve meyveler sindirim sistemi sağlığına çok ciddi katkıda bulunabilirler. Patlıcan da bol miktarda lif içerir, bu özelliğinden dolayı ayrıca kolon kanserine yakalanma riskini azlatır, ayrıca kabızlık sorunlarını ortadan kaldırabilir. Ayrıca mideyi güçlendirir.
Patlıcan Sigarayı Bırakmaya Yardımcı Olabilir:
Sigarayı bırakamamının en büyük sebeplerinden bir tanesi nikotin bağımlılığıdır. Patlıcan özellikle yavaş yavaş sigarayı bırakmak isteyenler için önemli bir yardımcı olabilir. Nikotin ihtiyacını karşılar.
Antioksdian ve Anti Bakteriyal Olarak Patlıcan:
Patlıcanın diğer önemli bir özelliği de anti bakteriyal ve antioksidan özelliğidir. Bu özelliği sayesinde bünyede bir çok hastalılara neden olan serbest radikaller ve virsülere karşı savunma sistemini kuvvetlendirir. Bol miktarda C vitamini içermesi bu özelliğini güçlendirir.
Patlıcanın Cilt ve Saç Sağlığına Faydaları:
Patlıcan aynı zamanda cilt ve saç sağlığı için de önemli bir besim kaynağıdır. İçerdiği bol miktardaki diyet lifleri ve farklı vitaminler sayesinde cilt sağlığını korur. Cildin temiz tutulmasını sağlar ve cildi serbest redikaller ve ölü hücrelerden temizler. Patlıcanın cilt kanserini önleyebildidği gibi, ciltde meydana gelen siyah lekeleri ortadan kaldırma özelliği vardır.