Ayva Nedir? Ayva Çeşitleri Nelerdir?
Ayva nedir? Ayva çeşitleri nelerdir? Türkiyede bulunan Ayva türlerini biliyormusunuz? Ayvan nerelerde kullanılır? Eşme ayva nedir? Limon ayvası nasıl olur? Türkiye'de en iyi ayva nerede yetişir? Ekmek ayvası ne demek?
Ayva Nedir?
Çok eski uygarlıklar döneminde yetiştirilmeye başlanmış olan Ayva, günümüzde en çok sevilen ve tüketilen meyveler arasındadır. Bu noktada ayvanın geçmişi yaklaşık 4000 yıl öncesine dayanmaktadır.
Faydaları sayesinde, gelişim çağındaki çocukların bağışıklık sistemleri daha güçlü gelişmektedir. Ayvanın kullanım alanının da oldukça geniş olması, Roma Uygarlığı döneminde, parfüm ve bal yapımında da kullanılmasına neden olmuştur.
Genel yapısı itibariyle sert bir meyve olan ayva, yetiştiği iklimin şartlarına göre yumuşaklık gösterebilir. Daha sıcak iklimlerde yetişen ayvaların daha yumuşak olduğu görülmektedir.
Ayva Çeşitleri, Lezzetiyle dillere destan, yaraları saymakla bitmeyen bir meyvedir ayva. Ayva hakkında bilmediğimiz konu ise nasıl yetiştirildiği. Önemli olan bu yetiştiricilik 3 kola ayrılır. Bu yöntemlerin 3 kola ayrılmasının sebebi ayva çeşitlerinin 3 adet olmasıdır. Ülkemizde 3 adet ayva çeşidi bulunmakta, bu ayva çeşitleri sırası ile şöyledir:
* Tekkeş ayvası
* Demir Ayvası
* Midilli ayvası
* Bardak Ayvası
* Eşme Ayva
* Bereczcki (sin. Vrajna)
* Ekmek Ayvası
* Limon Ayvası
* Eşme Ayva
* Kırmızı Ayva
* Bardak Ayvası:
* Şekergevrek
* İstanbul ayvası
* Champion Ayva
* Meeches Prolifte Ayva
* Morava Ayva
* Orange Ayva
* Gamboa Ayva
* Portugal Ayva
* Smyrna Ayva
* Pineapple Ayva
Ülkemizde daha çok Kocaeli taraflarında yetişen bu türün tadı oldukça sulu ve mayhoştur. Gevrek olan meyvelerin dış yüzeyi tüylüdür. Ağacı 3-4 metreye kadar uzamaktadır.
Marmara bölgesinde yetişen bir ayva çeşidi olan Eşme ayvası, ülkemizde yetiştirilen en önemli çeşitlerden biridir. Yarı dik gelişir. taç kısmı diğer ayva çeşitlerine göre daha geniştir. Sulu olan bu ayva mayhoştur. Etinin gevrek olması boğucu etkiyi ortadan kaldırmıştır. Diğer ayva çeşitlerinde olduğu gibi Ervinya hastalığına karşı hassaslardır. Uygun koşullarda 5 ay muhafaza edilebilir.
Tekkeş ayvası:
İyi ve verimli bir çeşittir. Meyvesi iri ve gösterişlidir. Meyve kabuğu parlak sarı, ince devetüyü gibi havlı ve gevrektir. Meyve eti sulu, mayhoş, posası azdır. Meyveleri eylül sonlarında hasat edilir.
Midilli ayvası:
Ağacı orta kuvvette gelişir ve çok verimlidir. Meyve şekli ovaldir. Kabuk rengi yeşilimsi sarıdır. İri meyve li (meyve ağırlığı yaklaşık 450 g) olan bu çeşidin eti gevşek dokuludur. Orta aramalı, tatlı ve çok suludur. Boğucu değildir. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Menemen) tarafından Ege-25 adı ile tescil ettirilmiştir.
Demir Ayvası:
Meyvesi çok sıkı bir yapıda olduğu için demir adı verilen bu ayva türü, genellikle yeşilimtırak sarı bir renktedir. Tadı sulu ve mayhoştur. Ekim ayında olgunlaşan meyvelerin büyüklüğü orta düzeydedir.
Eşme Ayva İklim ve Toprak Özellikleri
Eşme ayvanın soğuğa dayanımı ve soğuk hava isteği elma ve armuda nazaran daha fazladır. Çiçekleri fazla olmadığı için ilkbahar donmalarından fazla etkilenmezler. Ayrıca fazla rüzgarlı havalarda dal kırılmaları ve çiçek dökülmeleri olacağından ürün kaybı çok fazla olur. Ayvalar kumu ve sıcak toprakta daya çok verim gösterirler. Toprak PH'ı ortalama 6-7 arasında olması idealdir. Topraktaki kireç oranı ortalama %10'u geçmemesi gerekir. Eşme ayvanın kökleri fazla derine inmediği için nemden etkilenmezler. Toprağın nemliliği Eşme ayva yetiştirmek için önem arz etmez.
Eşme Ayva Hastalık Çeşitleri
Ayva çeşitlerinin ortak hastalığı ateş yanıklığıdır. Bordo bulamacı ilacı budamadan önce %3, budama işleminden sonra % 1, çiçeklenme gerçekleştikten sonra %0,4 dozlarında uygulanması uygundur. Hastalığa karşı koruyucu ilaçlar kullanmakta yarar vardır. Ayva çeşitlerinin bir diğer hastalığı ise moniya hastalığıdır. Bu hastalığın tedavisi için ise; thiram ve karbendazil gibi güçlü maddeler bulunduran ilaçlar kullanmak gerekir.
Bereczcki (sin. Vrajna):
Orijini güney Sırbistan'da bulunan Vrajna'dır. Meyveleri oldukça büyük, armut şekilli, güzel kokulu, parlak altın sarısı renklidir. Meyve eti yumuşak ve mükemmel bir tada sahiptir. Erken yaşta (4-6 yaşında) meyve vermeye başlar Verimli bir çeşittir. Ağacı çok kuvvetli ve dik gelişir.
Ekmek Ayvası
Yetiştiriciliği en yakın ayva çeşidi olan ekmek ayvasının ağacı orta büyüklükte büyür, dalları seyrektir ancak oldukça verimli bir ayva çeşididir. Ekmek ayvası yaygın olarak sanayi ve sofra gibi kullanım alanlarında kullanılır. Meyveleri oldukça iri olgunlaşma döneminde tüylüdür. Sap kısmı dar, göbek kısmı ise geniştir.
Eylül ayı sonlarında hasat edilebilir. Bu hasat işlemi bölgelere göre değişir. 5 ila 6 ay ugun koşullarda saklanabilir. Günümüzde halk tarafından en çok bilinen ayva çeşidi ekmek ayvasıdır. Diğer çeşitler pek fazla bilinmemekle birlikte ayva üretiminin %50'lik kısmını oluşturmaktadır.
Limon Ayva
Son yıllarda yetiştiriciliği diğer ayva çeşitlerine yaygınlaşmıştır. Piyasada son dönemde en çok aranan ayva çeşidi limon ayvadır. Ağacı orta boylu büyür. Daha henüz fide iken dikine büyüyen bu meyve, yaşlandıkça dallarını salar ve yayılarak büyümeye başlar.
Limon ayvanın kabuğu limon sarısı, eti bol sulu ve mayhoştur. En çok Marmara Bölgesinde yetişir. Diğer ayva çeşitlerine göre sert bir ete sahiptir. Eylül sonlarında hasat edilir. Soğuk hava depolarında 4 ila 5 aya kadar muhafaza edilebilir.
Dünyada en çok ayva üretimi Türkiye'de gerçekleşmektedir. Türkiye'de yılda yaklaşık olarak 150,000 ton ayva yetiştirilmektedir. Bu üretimin 4000 ila 5000 ton civarı diğer ülkelere ihraç edilmektedir. Ülkemizde ayva üretiminin fazla olması ayva çeşitlerinin de fazla olması anlamına gelmektedir.
Ayva yetiştiriciliğindeki en önemli etken; doğru toprak ve doğru iklime göre hangi ayva çeşidinin kullanılacağının bilinmesi gerekmektedir.
Eğer uygun ayva çeşidi kullanılmazsa verim düşecek, verimin düşmesi ile birlikte üretimde verime oranlı bir düşüş sağlayacaktır. Bu kayıplarının yaşanmaması için yetiştirilecek olan ayva çeşidinin toprak ıslahına göre seçilip uygun tarihlerde uyun ilaçlamalar yapmak gerekir.
Kırmızı Ayva nedir?
Kırmızı ayva fidanı ülkemizde doğal seleksiyon sonucu oluşmuş bir ayvadır. Dışı elmayı andırsa da için ayvadır. Elma, armut ve ayva tadlarının üçünü aynı anda alabileceğiniz bir çeşit olup deniz seviyesinden 300 metre ve yukarıda yetiştirilmesi tavsiye edilir.
Şekergevrek:
Bu türün meyveleri diğerlerine kıyasla daha düzgündür. Sap kısmına doğru daralan bir şekli vardır. Kabuğu ince, sulu ve diğerleri gibi mayhoş bir tada sahiptir.
İstanbul ayvası:
Ağacı kuvvetli gelişir ve orta verimlidir. Meyve şekli oval olup, rengi yeşilimsi sarıdır. Meyve eti gevşek dokuludur. Meyve orta aramalı, tatlı, çok sulu ve boğucu değildir.
Champion Ayva:
Meyveleri büyük, yuvarlağımsı armut şekilli, yeşilimsi sarı renklidir. Meyve eti sarı, ince dokulu ve çok az boğucudur. Erken verime yatar. Meyvelerini orta mevsimde olgunlaştırır. Ağacı kuvvetli gelişir ve verimlidir.
Meeches Prolifte Ayva:
150 yıl önce Amerika'da selekte edilmiştir. Meyveleri altın sarısı renkte, armut şekilli, çok lezzetli, az tüylü ve erken olgunlaşır. Fidanları 3 yaşından itibaren meyve vermeye başlar. Ağacı yavaş gelişir. Verimli bir çeşittir. Meyveleri muhafazaya uygundur.
Morava Ayva :
Yeni bir Yugoslav çeşididir. Meyveleri büyük, kaliteli ve kolay soyulur. Erken meyveye yatan, yüksek verimli bir çeşittir.
Orange Ayva (sin. AppIe quince):
Meyveleri büyüktür. Bazen bir meyvesi 450 g'dan daha ağır olabilir. Meyveleri yuvarlak, düzgün yüzeyli ve parlak sarı renklidir. Meyve eti ince dokulu, pişirilince sarı-turuncu renkli ve çok lezzetlidir. Yazları serin geçen bölgelere uygundur.
Gamboa Ayva:
Portekiz orijinlidir. Meyveleri armut şekilli, parlak sarı renklidir. Meyve eti sarımsı beyaz renklidir. Pişirilince renk mor kırmızıya dönmektedir. Oldukça tatlı bir çeşittir. Ağacı küçük ve sık dallıdır.
PortugaI Ayva (sin. Lusitanica):
Çiçekleri büyük, açık pembe renkli ve güzel görünüşlüdür. Meyveleri, yüzeyi girintili çıkıntılı ve düzgün olmayan bir şekle sahiptir. Meyve kabuğu koyu sarımsı-portakal renkli ve üzeri gri renkli tüylerle örtülüdür. Hafif tatlı ve çok suludur. Meyvelerini geç dönemde olgunlaştırır. Ağaçları büyükçe, çok kuvvetli, geniş ve yayvan bir taç şekline sahiptir.
Smyrna Ayva:
Türkiye orijinlidir. Meyveleri büyük, kırışık yüzeyli, uzun armut şekilli, altın sarısı renkli ve çok hoş kokuludur. Meyve eti yumuşak, ince dokulu, açık sarı renkli ve çok kalitelidir. Meyveleri saklanabilir. Ağaçları orta kuvvette gelişir ve çok büyük yapraklara sahiptir.
PineappIe Ayva:
Meyveleri büyük, yüzeyleri düzgün, yuvarlak şekilli, açık altın sarısı renkli ve çok güzel kokuludur. Meyve eti beyaz, ince dokulu ve çok az boğucudur. Tadı ananasa benzediği için, ananas olarak adlandırılmaktadır.