Dünya Mutfak Tarihinde İlk Yemek Kitabı Bağdat'tan...
Aşçılık camiası ve gastronomi dünyasında en çok merak edilen konulardan biride dünyada aşçılık ilk nerede başladı? Dünya ülkelerinden hangisi aşçılık mesleğine önderlik yaptı? Bilinen yanlışların aksine gerçekten dünyada ilk yemek kitabi nerede yazıldı? Aşçılık tarihini değiştirecek en önemli kitaplardan biri olan “Orta Çağ’da İslam Mutfağı” hangi dilde yazıldı? Peki “Orta Çağ’da İslam Mutfağı”nda aşçılık tarihi ile ilgili hangi önemli bilgiler yer alıyor?
Lilia Zaouali kimdir? “Orta Çağ’da İslam Mutfağı” kitabını ne zaman yazdı? “Orta Çağ’da İslam Mutfağı” nerelerde bulunur? “Orta Çağ’da İslam Mutfağı” kitabında geçenler dünya gastronomi tarihininde bilinen gerçekleri değiştirecekmi? Bağdat kütüphaneleri ne zaman yağmalandı? Bağdat kütüphanelerinde yağmalanan islam eserleri nelerdir? Bağdat kütüphanelerinde kaybolan islam dünyasına ait yazılı eserler nereye gitti?
Orta Çağ’da İslam Mutfağı hakkında bilgiler wikipedia neden yer almıyor? “Orta Çağ’da İslam Mutfağı” kitabında Türk mutfağı ve Türk aşçılar hakkında neler yazıyor? Tarihimizde Bağdat kütüphaneleri kimler tarafından yağmalandı? Bağdat kütüphanelerinin yağmalanma amacı nedir? Yakında Türk aşçı haberleri olarak yayınlayacağımız yazı dizisinde yukarıdaki soruların hepsinin cevabını bulacaksınız. Bizi takip etmeye devam ediniz...
“Orta Çağ’da İslam Mutfağı” kitabında hangi Türk yemeklerinden bahsediliyor? Dünyada basılmış olan ilk yemek kitabında Türk mutfağına ne kadar yer verilmiştir? Türk aşçı haberleri olarak araştırdık ve konu hakkında Araştırmacı yazar Sn. Adnan ŞAHİN'inde köşe yazısında belirttiği gibi Aşçılığın tarihi Doğu’dan başlar. Diyor...
Aşçılığın tarihi Doğu’dan başlar...
Adnan ŞAHİN
Türkiye, İslam ülkelerine ait mutfakları dünyaya tanıtmak gibi bir misyonu üstlenmelidir. Helal gıda hareketi ile sağlıklı beslenmenin gastronomi alanında vadettiği bilinirliğin altını çizmek değerlidir
Yemek ve mutfak kültürlerine baktığımızda sosyo-kültürel özelliklerin oldukça etkili olduğunu görürüz. Özellikle dinî inanışların mutfak kültürünü oluşturmada etkileri yadsınamayacak kadar belirleyicidir. Çünkü dinî inanışlar, yiyecekler, pişirme yöntemleri ve hatta mutfak kültürü içerisinde yer alan sofra görgü kurallarını da etkilemektedir. Bu açıdan mutfak kültürünü incelediğimizde öncellikle karşımıza “helal” ve “haram” kavramları çıkar.
İslamiyet oluşturduğu örf ve âdetlerin uygulanışı sırasında kullanılan yiyecek-içecekler ile gelenekselleşen tarifler oluşturmuştur. Doğumda, ölümde, aşure zamanlarında, Ramazan ve Kurban Bayramlarında, kandillerde, iftar ve sahurda, hacca gidildiğinde ve dönüldüğünde hazırlanan yiyecekler ile İslam mutfak kültürünün alt başlıklarını oluştururlar.
Peki, İslam mutfağı ne demek? Biraz gerilere doğru gidelim ve yazılı kaynaklara göz atalım. Yazılı kaynaklar malzeme, hijyen ve yazılı reçeteleri Orta Çağ İslam mutfağının en önemli üç kriteri olarak gösteriyor. Yani bugün günümüz mutfağında kabul gören eğilim. O hâlde mutfak tarihinin ilk kodları ve şifreleri İslam mutfağı ile ilişkilendirilebilir mi?
İlk Yemek Kitabı Bağdat’tan...
Lilia Zaouali’nin “Orta Çağ’da İslam Mutfağı” kitabında da “Dünya aşçılık tarihi, ilk olarak Orta Doğu’da yazılmaya başlamıştır” iddiasını açıkça görmemiz mümkün. Sekizinci yüzyıldan itibaren ilk Arapça yemek kitapları Bağdat’ta derlenmiş olup uygulamalar Halep, Kahire, Endülüs gibi Orta Çağ İslam dünyasının büyük şehirlerine yayılmıştır.
10. yüzyılda kozmopolit bir şehir olan Bağdat, Arap, Pers, Yunan, Hint, Türk Hatta Çin ve Afrika kültürlerinin de kesişme noktası olmuş, doğal olarak mutfak sanatlarının da kesiştiği bir merkez olma özelliği kazanmıştır.
Türkiye’ye Görev Düşüyor...
Benzerlikleriyle, farklılıklarıyla, pişirme yöntemlerine ve kullanılan malzemelere kadar İslam ülkeleri mutfak kültürü yayılmış geniş bir coğrafyanın ürünleridir. Dünya mutfaklarını tanımanın yanı sıra İslam ülkelerinin mutfaklarının farkında olmak da oldukça önemli… Bu vesile ile İslam medeniyeti çerçevesinde şekillenmiş mutfaklara uluslararası bağlamda dikkat çekmek, araştırmak, tanıtmak ve arşivlemek gibi bir misyonu ülkemizin üstlenmesi önemli bir ayrıcalık olacaktır.
Türkiye olarak İslam ülkelerinin mutfaklarına sahip çıkma ve geleneksel olanı modern yaşama taşıma görevinin sadece dinî duygulara seslenen bir yaklaşım olarak görülmesi çok sığ bir düşüncedir.
Böylesi bir misyon:
- Dünya üzerindeki Müslüman nüfus çerçevesinde düşünüldüğünde büyük bir pazarı da kontrol altına almak,
- Ulusal ve uluslararası platformlarda saygın, kamuoyunu etkileyen, İslam ülkeleri genelinde mutfakta sınırlarını kaldıran, destekleyen sürdürülebilir bir çalışma anlamı taşır.
- 7. yüzyılda (610) ortaya çıkan ve o zamandan bu yana gelişmiş ve zenginleşmiş İslam mutfak kültürlerinin tanınırlığını ve bilinirliğini artırma anlamında ciddi bir yaklaşım demektir.
- İslam ülkelerinde geleneksel yöntemlerle üretilen mutfak ürünlerinin ulusal ve uluslararası pazara taşınmasında önemli bir aracı olmak demektir.
Bakın İslam İşbirliği Teşkilatına (İİT) üye olan 57 ülke var; Afganistan, Arnavutluk, Azerbaycan, Bahreyn, Bang- ladeş, Benin, B. Arap Emîrlikleri, Brunei, Burkina-Faso, Cezayir, Cibuti, Çad, Endonezya, Fas, Fildişi Sahili, Filistin, Gabon, Gambiya, Gine, Bissau, Guyana, Irak, İran, Kamerun, Katar, Kazakistan, Kırgızistan, Komorlar, Kuveyt, Libya, Lübnan, Maldivler, Malezya, Mali, Mısır, Moritanya, Mozambik, Nijer, Nijerya, Özbekistan, Pakistan, Senegal, Sierra Leone, Somali, Sudan, Surinam, Suudi Arabistan, Tacikistan, Togo, Tunus, Türkiye, Türkmenistan, Uganda, Umman, Ürdün, Yemen...
İşte bu müthiş pazar üzerinde uzunca düşünmek gerekir.
Buradan Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan Beyefendi’nin özellikle ilgisine sunmak isterim: Dünyada gastronomi alanındaki güçlenen gelişmeler çerçevesinde Türkiye, İslam ülkelerine ait mutfakları dünya gündemine taşıyarak önemli bir misyon üstlenebilir ve üstlenmelidir.
Unutulmamalıdır ki İslam ülkelerinde emek ve yemek arasındaki ilişki karın doyurmaktan çok öte sonuçlar içeren kültürel bir bakış açısını da beraberinde getiriyor. Tüm dünyada artan ilgi sebebiyle, İslam ülkelerine ait helal gıda hareketi ile sağlıklı beslenmenin gastronomi alanında vadettiği bilinirliğin altını çizmek değerlidir. Yapılması gereken farkında olmak ve adım atmaktır.
Türk aşçı haberleri tavsiye linki:
Daha detaylı bilgi için has aşçıbaşı Ahmet Özdemir'in aşçılık kütüphanesindeki "Dünyada Aşçılık Tarihi Nedir?" sayfasını ziyaret ederek akademik çalışmaları inceleyebilirsiniz.