Lokma Tatlısı "Hayır Lokması"
Şef Selma Atabey
Türk mutfağında ve Muğla mutfağında birçok özel tatlı var. Ama bir tanesi var ki yemeklerin sonrasında tatlı olarak gelmez sofralarımıza. O çok özeldir. Amacı vardır.
Hayır yapmak istendiğinde dökülür lokma mesela. Bundan dolayı “hayır lokması” da denilmektedir kendisine. Ne için hayır yapılır dersek; ölüm yıldönümlerinde yapılır, asker göndermede yapılır, mutlu bir haber alındığında yapılır, düğünlerde yapılır…
Daha bir çok sebep sayılabilir. Amaç ağızda bir lokmacıkta olsa tatlılık oluşturacak bir mutluluk yaratmak. Tatlının, şekerin mutluluk verdiğini hepimiz biliyoruz. Şeker, "mutluluk hormonu" olarak bilinen serotonin hormonunun salgılanmasını tetikliyor.
Böylece üzüntüyü geçirmiyor tabi ama içsel olarak biraz rahatlatıyor. Eee mutluluğu da katlıyor tabi. Atalarımız bu şekilde açıklamıyordur tabi bu durumu. Ama mutlu olunması gereken veya mutluluğa ihtiyaç duyulan her durumda şekerli bir şey var dikkat ederseniz. Cenazede helva, bayramda tatlı, şeker gibi. Deneme yanılma belki de.
Lokma Tatlısı İsmi Nereden Gelir?
Lokma kelimesi bir ağız, bir yudum, bir parça yemek anlamına gelen Arapça 'daki ``lukma`` kelimesinden gelmiştir. Arapların tatlısı olarak “لقمة القاضي” anlamı “kadı lokması” El-Bağdadi 13. yüzyılda tarif edildiği tarihçiler Tarafından düşünülmektedir.
Ancak tarifinin onlara da Osmanlı sarayından bir şekilde gönderildiği konuşulmakta. Arapların lokması ile bize ait bir lokma çeşidi olan saray lokması neredeyse birbiriyle birebir aynı. Namı diğer “İzmir Lokması”. Ortası delik, halka gibi olan hani. İki türlü lokma yapılıyor. Farklılığı sadece şeklinden kaynaklanıyor.
Biri fındıktan büyük toplar halinde yapılıyor, diğeri ise halka gibi. Halka gibi olana “Saray lokması” da deniyor, İzmir lokması dendiği gibi. Evet lokma Ege bölgesinde özellikle İzmir, Muğla ve Aydın’da çok yaygın bir tatlı. Hatta sokak lezzeti bile denebilir.
Çünkü birçok yerde lokma tezgahlarını kuran hanımların veya beylerin lokma döküp porsiyonlar halinde sattıklarını da görüyoruz. Köyceğiz örneğindeki gibi. Sadece Lokma yemek için Köyceğiz’e gitmişliğimiz çoktur. Dediğim gibi pek ev tatlısı değildir kendileri. Ya da biz öyle alıştık bilemiyorum. Hanımlar ve beyler dedim.
Ama hanımları elleriyle ve bir kaşıkla yaparken görüyorum daha çok beyleri de makinesiyle. Lokma makineyle dökülüyorsa genellikle hayır lokması oluyor. Hanımlar yapıyorsa başka. Çünkü seyri de çok güzel.
Avuçladığı hamuru elini sıkarak yumruğun üstünden balon gibi şişmesini sağlayarak yağa batırılmış kaşıkla kesiyor ve tavaya, yağın içine gönderiyor. Saatlerce seyret yani öyle keyifli. Oyun gibi. Ben tuzlusunu da çok severim. Şerbete attırmadan yani.
En İyi Bayram Tatlılarından Lokma Tatlısı;
1 Yemek Kaşığı Silme Kuru Maya (Ya Da Kurumayanın İki Katı Ölçüsünde Yaş Maya)
Tuz (Çay Kaşığı Ucuyla)
1 Çay Kaşığı Toz Şeker
1 Kg Un
Yoğurmak İçin Su (1 Bardak Süt Kullanımı Hamuru Daha Lezzetlendiriyor)
En Eski Tatlılardan Lokma Tatlısı Şerbeti İçin:
2 Su Bardağı Toz Şeker
1,5 Su Bardağı Su
5-6 Damla Limon
En İyi Saray Tatlılarından Saray Lokması Kızartmak İçin
Sıvıyağ
Üzeri İçin Tarçın
En Meşhur Tatlılardan Saray Lokması Hazırlanış Tarifi;
Mayayı ılık su içerisinde toz şeker ile birlikte üzerini kapatarak bekletin. Kabarmasını gördükten sonra un ve bir çimdik tuzu koyduğunuz yoğuma kabına dökün. Ele yapışan cıvık bir hamur olana kadar su ilave ederek yoğurun.
Üzerini kapatarak mayalanmaya bırakın. Bu arada şerbetini kaynatın ve soğumasını sağlayın. Mayası geldikten sonra elle sıkıp kaşıkla alarak yarı ısınmış yağın içerisine atın renk değiştirmeye pişmeye başladığında yağın yüzeyine çıkmaya başlayacaktır.
Bu aşamada arada karıştırarak her tarafının nar gibi kızarmasını sağlayın. Pişen hamur toplarını çıkartıp fazla yağını salması için süzgeç üzerinde az bekletin. Hazırlanan şerbete koyarak birkaç dakika bekletin ve şerbetten alın. Üzerine tarçın serperek servis edin.