Aşçıların Örgütsel Destek Algısı ve İş Performansı Bölüm “03”
Aşçıların Örgütsel Destek Algısı ve İş Performansı Üzerine Etkisinde İş Ortamı Niteliğinin Aracılık Rolü
Arif YILMAZ | Haluk TANRIVERDİ
Yapılan test sonucunda (KMO=0.750>0,60) örnek büyüklüğünün faktör analizi uygulanması için yeterli olduğu tespit edilmiştir. Faktör analizi uygulamasında varimax yöntemi seçilerek faktörler arasındaki ilişkinin yapısının aynı kalması sağlanmıştır. Faktör analizi sonucunda değişkenler toplam açıklanan varyansı %60.227 olan 2 faktör altında toplanmıştır. Güvenirliğine ilişkin bulunan alpha ve açıklanan varyans değerine göre Algılanan örgütsel destek ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir araç olduğu anlaşılmıştır.
Algılanan örgütsel destek ölçeğinin faktör analizi değerlendirilmesinde özdeğeri birden büyük faktörlerin ele alınmasına, değişkenlerin faktör içerisindeki ağırlığını gösteren faktör yüklerinin yüksek olmasına, aynı değişken için faktör yüklerinin birbirine yakın olmamasına dikkat edilmiştir. Ölçeğin faktörleri isimlendirilemediğinden dolayı araştırmada ölçeğin genel puanı kullanılmıştır. Ölçek genel puanı hesaplanırken maddelerin değerleri toplandıktan sonra madde sayısına bölünerek (aritmetik ortalama) algılanan örgütsel destek puanı elde edilmiştir.
İş Ortamı Niteliği Ölçeği
İş Ortamı Niteliği, Walker ve arkadaşları (2009) tarafından geliştirilen, Aba (2009) tarafından Türkçeye uyarlanması, güvenirlik ve geçerlilik analizi yapılan İş Yaşam Kalitesi ölçeğinin İş Ortamı alt boyutunda yer alan; yapılan işin işgörenin yetenek ve beklentilerine uygunluğu, kişi ve kurum hedeflerinin uyumlu olması, yetki ve sorumluluk denkliği, toplumda işi nedeniyle duyulan saygınlık ve çalıştığı işyerinden memnun olarak çalışması gibi ifadeler kullanılarak ölçülmüştür.
İş Ortamı Niteliği ölçeğindeki 7 maddenin güvenirliğini hesaplamak için iç tutarlılık katsayısı olan “Cronbach Alpha” hesaplanmıştır.
Ölçeğin genel güvenirliği alpha=0.906 olarak çok yüksek bulunmuştur. Ölçeğin yapı geçerliliğinin ortaya koymak için açıklayıcı(açımlayıcı) faktör analizi yöntemi uygulanmıştır. Yapılan Barlett testi sonucunda (p=0.000<0.05) faktör analizine alınan değişkenler arasında ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Yapılan test sonucunda (KMO=0.898>0,60) örnek büyüklüğünün faktör analizi uygulanması için yeterli olduğu tespit edilmiştir. Faktör analizi uygulamasında varimax yöntemi seçilerek faktörler arasındaki ilişkinin yapısının aynı kalması sağlanmıştır.
Faktör analizi sonucunda değişkenler toplam açıklanan varyansı %64.427 olan tek faktör altında toplanmıştır. Güvenirliğine ilişkin bulunan alpha ve açıklanan varyans değerine göre İş Ortamı Niteliği ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir araç olduğu anlaşılmıştır. Ölçeğe ait oluşan faktör yapısı aşağıda görülmektedir.
İş Ortamı Niteliği ölçeğinin faktör analizi değerlendirilmesinde özdeğeri birden büyük faktörlerin ele alınmasına, değişkenlerin faktör içerisindeki ağırlığını gösteren faktör yüklerinin yüksek olmasına, aynı değişken için faktör yüklerinin birbirine yakın olmamasına dikkat edilmiştir. Ölçekteki faktörlerin puanları hesaplanırken faktördeki maddelerin değerleri toplandıktan sonra madde sayısına bölünerek (aritmetik ortalama) faktör puanları elde edilmiştir.
İş Performansı Ölçeği
İş performansının ölçülmesinde; Sigler ve Pearson (2000) ve Çöl (2008) tarafından kullanılan ve güvenirlik katsayısı 0.82 olarak tespit edilmiş olan İş Performansı Ölçeği kullanılmıştır. Ölçekte, “İş hedeflerime fazlasıyla ulaşırım”, ”Görevlerimi tam zamanında tamamlarım”, “Sunduğum hizmet kalitesinde standartlara ulaşırım”, “İşimde gösterdiğim performans düzeyim yüksektir” ifadeleri bulunmaktadır.
İş Performansı ölçeğindeki 4 maddenin güvenirliğini hesaplamak için iç tutarlılık katsayısı olan “Cronbach Alpha” hesaplanmıştır. Ölçeğin genel güvenirliği alpha=0.868 olarak çok yüksek bulunmuştur. Ölçeğin yapı geçerliliğinin ortaya koymak için açıklayıcı(açımlayıcı) faktör analizi yöntemi uygulanmıştır. Yapılan Barlett testi sonucunda (p=0.000<0.05) faktör analizine alınan değişkenler arasında ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.
Yapılan test sonucunda (KMO=0.797>0,60) örnek büyüklüğünün faktör analizi uygulanması için yeterli olduğu tespit edilmiştir. Faktör analizi uygulamasında varimax yöntemi seçilerek faktörler arasındaki ilişkinin yapısının aynı kalması sağlanmıştır.
Faktör analizi sonucunda değişkenler toplam açıklanan varyansı %73,689 olan tek faktör altında toplanmıştır. Güvenirliğine ilişkin bulunan alpha ve açıklanan varyans değerine göre İş Performansı ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir araç olduğu anlaşılmıştır. Ölçeğe ait oluşan faktör yapısı aşağıda görülmektedir.
Araştırmanın Amacı
Bu çalışmada; İşgörenlerin örgütsel destek algısının, iş performansı üzerine etkisi ve iş ortamı niteliğinin bu etki üzerindeki aracılık rolü araştırılacaktır.
Araştırmanın Evren ve Örneklemi
Araştırmanın evrenini 2014 yılında Alanya’da yapılan Altın Kepçe Turizm ve Aşçılar Derneği 4. Uluslararası Yemek Yarışması’na katılan aşçılar oluşturmaktadır. Söz konusu yarışmaya; Usta şefler, Liseliler, Üniversiteliler, Pizza ve Display dallarında 420 aşçı katılmış olup, ana kitleyi temsil edecek örneklem büyüklüğü homojen bir yapıda olmayan bu evren için % 95 güven aralığında, ± % 5 örnekleme hatası ile gerekli örneklem büyüklüğü n = 420 (1,96)2 (0,8) (0,2) / (0,05)2 (2200-1) + (1,96)2 (0,8) (0,2)= 155 olarak hesaplanmıştır (Salant ve Dillman, 1994: 55). Veriler anket yolu ile elde edilmiştir.
Bulgular
Aşçıların Tanımlayıcı Özellikleri
Araştırma için 350 anket dağıtılmış olup, 170 aşçıdan geri dönüş sağlanmıştır, değerlendirmeler sonrasında kullanılabilir 163 anket elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre örneklemin evreni temsil ettiği belirlenmiştir. Örneklemin tanımlayıcı özelliklere göre dağılımı aşağıda verilmiştir.
Aşçılar, cinsiyet değişkenine göre; %22,1’i bayan, %77,9‘u erkek, yaş değişkenine göre; %35,6’sı 15-25 arası, %31,3‘ü 26-35 arası, %23,3‘ü 36-45 arası, %9,8‘i 45 ve üzeri,çalıştıkları işletme tipine göre; %23,3‘ü konaklama, %76,7’si yiyecek-içecek, eğitim düzeyi değişkenine göre; %22,7‘si ilköğretim, %37,4‘ü lise, %13,5‘i önlisans, %26,4’ü lisans ve lisansüstü, medeni durum değişkenine göre; %51,5’i bekar, %48,5‘i evli,turizm sektöründe çalışma süresi değişkenine göre; %15,4‘ü 0-2 yıl, %19,6‘sı 3-5 yıl, %16,6‘sı 6-8 yıl, %9,8‘i 9-11 yıl, %6,7‘si 12-14 yıl, %31,9‘u 15 yıl ve üzeri, şu anki yerde çalışma süresi değişkenine göre; %49,7’si 0-2 yıl, %23,9’u 3-5 yıl, %11‘i 6-8 yıl, %15,4‘ü 8 yıl üstü olarak dağılmaktadır.
Aşçıların Algılanan Örgütsel Destek, İş Performansı ve İş Ortamı Niteliği Düzeyleri ve İlişkilerine Yönelik Bulgular
Bu bölümde aşçıların Algılanan Örgütsel Destek, İş Performansı ve İş Ortamı Niteliği düzeylerine ilişkin tanımlayıcı istatistikler ve bu değişkenler arasındaki korelasyon ilişkisi verilmiştir.
Aşçıların Algılanan Örgütsel Destek, İş Performansı ve İş Ortamı Niteliği düzeyleri arasındaki korelasyon ilişkisi aşağıda verilmiştir.
Algılanan Örgütsel Destek ile İş Performansı arasında zayıf düzeyde, pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmaktadır (r= 0,341; p= 0,000<0,05). Benzer şekilde Algılanan Örgütsel Destek ile İş Ortamı Niteliği düzeyleri arasında da zayıf düzeyde, pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmaktadır (r= 0,485; p= 0,000<0,05). İş Performansı ile İş Ortamı Niteliği arasında ise orta düzeyde, pozitif yönlü anlamlı ilişki bulunmaktadır (r= 0,608; p= 0,000<0,05).
Aşçıların Algılanan Örgütsel Destek, İş Performansı ve İş Ortamı Niteliği Düzeylerinin Etkileşimine İlişkin Bulgular
Bu bölümde aşçıların Algılanan Örgütsel Destek, İş Performansı ve İş Ortamı Niteliği düzeylerinin birbirleri üzerindeki etkilerini ifade eden ilişkin Regresyon ilişkisi verilmiştir.
Algılanan Örgütsel Desteğin İş Performansı Üzerine Etkisi
AÖD ile İP arasında nedensellik ilişkisi olup olmadığını belirlemek üzere uygulanan regresyon analizi anlamlı bulunmuştur (F=19,963; p=0,000<0.05). İP düzeyinin belirleyicisi olarak AÖD değişkenleri ile ilişkisinin(açıklayıcılık gücünün) olduğu görülmüştür (R2=0,110). Aşçıların İP düzeyindeki değişimin %11’i AÖD değişkeni tarafından açıklanmaktadır (ß= 0,341). Sonuç olarak Algılanan Örgütsel Desteğin İş Performansı üzerine etkisi olduğu görülmektedir. Bu sebeple hipotez (H1) kabul edilmiştir.
Algılanan Örgütsel Desteğin İş Ortamı Niteliği Üzerine Etkisi
AÖD ve İON arasında nedensellik ilişkisi olup olmadığını belirlemek üzere uygulanan regresyon analizi anlamlı bulunmuştur (F=47,019; p=0,000<0.05). İON düzeyinin belirleyicisi olarak AÖD değişkenleri ile ilişkisinin(açıklayıcılık gücünün) olduğu görülmüştür(R2=0,230). Aşçıların İON düzeyindeki değişimin %23’ü AÖD düzeyi ile açıklanabilmektedir (ß= 0,485). Sonuç olarak Algılanan Örgütsel Desteğin İş Ortamı Niteliği üzerine etkisi olduğu görülmektedir. Bu sebeple hipotez (H2) kabul edilmiştir.