Topraktan Tabağa Bir Kooperatif Modeli Kuruldu...
'Topraktan Tabağa' projesi, hem toprağı onarıyor hem de istihdam sağlıyor...
Diyarbakır'da gerçekleştirilen 'Topraktan Toprağa Biyobozunur Atık Yönetimi' projesiyle, pazar yerlerindeki artık gıdanın komposta, kullanılabilir olanların da paketli gıdaya dönüştürülmesi veya aşevinde yemek yapılıp ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması hedefleniyor. Sosyal girişimci, Türk mutfağı şeflerinden Ebru Baybara Demir, istihdam odaklı çalışma yürüttükleri projenin TBMM Dilekçe Komisyonu tarafından incelendiğini söyledi.
Topraktan Tabağa Tarımsal Kalkınma Kooperatifi ve Kayapınar Belediyesi’nce gerçekleştirilen ve pazar yerlerinde ortaya çıkan sebze meyveden oluşan biyobozunur gıda atığının komposta dönüştürülüp kullanılmasıyla toprağın iyileştirilmesini, çiftçiye destek ve sağlıklı gıda üretimine katkı sağlanmasını amaçlayan onarıcı tarım çalışması 'Topraktan Toprağa Biyobozunur Atık Yönetim' projesi, meyvelerini vermeye başladı.
Gastronomi dünyasının Nobel'i sayılan Basque Culinary World Prize'da 2 yıl üst üste dünyanın en iyi 10 şefi arasına giren ilk ve tek Türk şef olan sosyal girişimci Ebru Baybara Demir'in kurucuları arasında yer aldığı kooperatifin gönüllü kadınları ve Kayapınar Belediyesi personeli, proje kapsamında özellikle pazar yerlerindeki sebze meyve atıklarını her gün düzenli olarak toplayıp, arazide ayrıştırıp bir dizi işlemden geçirdikten sonra, konusunda uzmanları tarafından organik gübreye dönüştürüyor. Toprağı onarıcı özelliği de olan organik gübre, daha sonra çiftçilere bedelsiz olarak dağıtılacak. Projede, pazar esnafıyla anlaşılıp artan ve kullanılabilir durumda olan gıdalar da kasalarda toplanıp, belediyenin kurduğu aşevinde yemeğe dönüştürülüp ihtiyaç sahiplerine dağıtılıyor.
2 Ayda 139 Ton Gıda, Kompost Üretimi İçin Toplandı
AK Parti İzmir Milletvekili ve AK Parti Yerel Yönetimler Başkan Yardımcısı Ceyda Bölünmez Çankırı'nın da desteklediği proje, AK Parti İstanbul Milletvekili Belma Satır başkanlığında TBMM Dilekçe Komisyonu tarafından da incelendi. İsrafın da önüne geçilmesi hedeflenen projede 2 aylık sürede günde ortalama 3 ton, toplamda 139 ton gıda, kompost üretimi için toplandı.
Marmara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Teknolojisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barış Çallı, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nden Prof. Dr. Şule Orman ve Çevre Mühendisi Eda Çetinkaya Dalgıç'ın da bilimsel olarak destek verdiği proje kapsamında Eylül’e kadar 300 tona yakın atık gıdanın toplanıp elde edilecek yaklaşık 100 ton kompostun çiftçiye ücretsiz dağıtılması planlanıyor.
'Umarım Ülkeye Yayılır'
Gastronomi uzmanı ve şef Ebru Baybara Demir, deneme yanılma yöntemiyle başladıkları projede büyük ilerleme kaydettiklerini belirterek, "Bunun başlangıç noktası aslında son zamanlarda bütün dünyada yaşanan iklim değişikliği ve buna bağlı olarak da kuraklık. Kuraklık nedeniyle gördük ki bu sene buğdayda yüzde 80, arpada yüzde 72 ve mercimekte yüzde 65 rekolte kaybı yaşadık. Bunun dünyadan örneklerine baktık. Son 5 yıldır dünyada uygulanan dejeneratif tarımı düşünmeye başladık.
Aslında bu bildiğimiz kompostun tarıma uygulanmasıydı. Bunu nasıl geliştiririz derken, Kayapınar Belediyesi ile bu projeye başladık. Pazar atıklarını topluyoruz ve bunları kompost olarak olgunlaştırarak bir toprak düzenleyiciye dönüştürüyoruz. Bu bir gübre olarak algılanıyor aslında ama toprak düzenleyici. Dünyada örneklerine baktığımız zaman sulamada 3'te bir oranında bir düşüş kaydediliyor.
Çünkü toprağa nem sağlıyor, erozyonu önlüyor. Bizde kumlu toprak çok fazla var. Kum tanecikleri kayarken, bu tanecikleri birbirine bağlıyor. Kirli topraklarda da drenaj oluşturup toprağın su geçirgenliğini sağlıyor. Birçok faydası var aslında. Biz sadece kompost alanında bu şekilde kompostla başlamadık. Sonra gördük ki pazarda günlük ortalama 3 ton atık toplanıyor ve bunun yüzde 12 ile yüzde 15'i arasında da aslında atık diye sayılamayacak gıda çıkıyor" dedi.
Aşevinde Bin 200 Kişiye Yemek Yapılıyor
Şef Baybara Demir, yaptıkları çalışmalarda pazar yerlerinde artan ve kullanılabilir gıdalar için pazar esnafıyla anlaştıklarını dile getirerek, şunları söyledi:
Onlarla çok iyi iş birliği halindeyiz. 384 tezgah var ve haftanın 7 günü pazar kuruluyor. Ertesi gün pazara taşıyamayacakları, iyi durumda olan gıdaları, depolama maliyetinden de kaçmak için kasalara doldurarak bize veriyorlar. Bu kapsamda da gıda israfının önüne geçme noktasında bir aşevi kurduk.
Her gün gelen 300 ile 400 kilogram arası, bazen daha da fazla olan gıdayı konserveye çevirmeye başladık. Uzun raf ömürlü konservelerin dağıtımını, kurduğumuz gıda bankası aracılığıyla gerçekleştiriyoruz. Öbür taraftan da konserveye uygun olmayan gıda ürünlerinde de aşevi devreye girdi. Bir kooperatif modeli kuruldu. Burada istihdam odaklı bir çalışma yürütülüyor. Günlük bin 200 kişiye yemek yapılan aşeviyle fazla gıdayı da konserve haline getiren bir sistem kuruldu. Bunun ülke için önemli bir proje olduğunu düşünüyoruz.
Hem kompost, hem gıda israfı, hem de tarımda çiftçinin kullanacağı bir toprak düzenleyici. Geçtiğimiz haftalarda TBMM Dilekçe Komisyon Başkanı Belma Satır ile komisyonumuzu ağırladık. Projeyi anlattık, çok beğendiler. Bundan sonra bütün ülkede yaygın hale getirilmesi için şu anda projeyi kendileri de yakından takip ediyor. Umarım bütün ülkeye yayılır ve gerçekten de hem gıda israfı konusunda hem çiftçilerin toprağı onarması noktasında ve sürdürülebilirlik anlamında önemli bir model olabileceğini düşünüyoruz."
'Geleceğimize Katkısı Olacak'
AK Parti İzmir Milletvekili ve Yerel Yönetimler Başkan Yardımcısı Ceyda Bölünmez Çankırı, topraktan geleni toprağa gönderdiklerine dikkat çekerek, "Böyle böyle bilinçleneceğiz inşallah ama en kolay toplanabilecek, kompost olabilecek mecralar da pazarlar ve haller olduğunu düşünerek böyle bir şeye başladık. Şu anda bu işte istihdam edilen insan sayısını bütün belediyelerimizi de katarak düşündüğümüzde gerçekten çok ciddi bir rakam olacak. Aynı zamanda geleceğimize katkısı olacak" diye konuştu.
'Elde Edilen Gelirle Kadın İstihdamını Sağlayacağız'
Kayapınar Kaymakamı ve Belediye Başkan Vekili Ünal Koç ise daha önce pazarlarda çıkan ve çöp olan atıkların, gerçekleştirilen projeyle değerlendiği söyledi. Kaymakam Koç, "Burada çıkan çöpten 3'te 1 oranında kompost üretiyoruz. Bu kompostları Eylül ayında çiftçilerimize dağıtacağız. Burada amacımız, bir taraftan israfın önüne geçmek bir yandan da toprağımızı desteklemek, beslemek, topraktan geleni tekrar toprağa göndermek, çiftçilerimize destek olmak.
Bu kompost tamamen gübre olarak değerlendirilmeyecek. Toprağı destekleyici olarak değerlendiriliyor. Bu toprağın verimini artıracak, toprakta su tutma oranını artıracak. Çiftçilerimizin girdi maliyetlerini düşüreceğine de inanıyoruz. Pazarlarımızda sağlam ürünlerimizi de alıp değerlendiriyoruz. Bunun için de bir aşevi kurduk. Orada sıcak yemek ve konserve üretimi gerçekleştireceğiz. Orada bir kooperatif kurduk. Kooperatiften elde edilen gelirle de kadın istihdamını sağlayacağız. Orada elde ettiğimiz ürünleri de ihtiyaç sahipleriyle buluşturacağız" dedi.