Gastronomi Ne Demektir?
Gastronomi Tarihi
Bu terimin ilk kullanıcısı olduğu düşünülen Antik Yunan döneminde yaşayan Sicilyalı Yunan Archehestratus’tur. Bu terimi, M.Ö. dördüncü yüzyılda yazdığı Akdeniz Bölgesindeki gıda ve şarapları tanıttığı “Gastronomia” başlıklı kitabında kullanmıştır. Günümüzde bu kitaba sahip olmasak bile, yazılan başka kitaplarda bu kitaba yapılan atıfları görebiliyoruz.
Bu dönemden sonra uzun süre gündeme gelmeyen ve unutulmaya yüz tutan gastronomi kelimesi, Fransız şair Joseph Berchoux’un Gastronomi ya da Tarladan Sofraya İnsan (Gastronomie ou L’Homme des Champs a Table) kitabı ile 1801 yılında tekrar gündeme gelmiş ve hatırlanmıştır.
Joseph Berchoux bu kitabında gastronomiyi “nitelikli, güzel ve iyi yemek yeme sanatı” şeklinde tanımlamıştır. Bu kitaptan iki yıl sonra, Croze Magnan’ın Paris’te Gastronomi (Gastronomie a Paris) adıyla basılan kitabı ile beraber gastronomi kavramı bilinir hale gelmeye ve kullanılmaya başlanmıştır. Croze Magnan bu kitabında gastronomiyi “bütün şart ve yaşlarda tadılabilen sanat” olarak açıklamıştır.
Böylece gastronomi kavramı hakkında olan görüşler artmaya ve bu alan zenginleşmeye başlamıştır.
Gastronomi kelimesini okuduğumuz haberlerde, izlediğimiz dizilerde sık sık duyuyoruz. Peki gastronomi ne anlama geliyor? Gastronomi mezunları ne yapar? Gastronomi iş olanakları nelerdir? İşte gastronomi hakkında bilmeniz gereken bilgiler...Gastronomi nedir? Gastronomi iş olanakları nelerdir?
Gastronomi için iyi yemek düşkünlüğü, iyi yemek sanatı, yemekten anlama ve yemek bilimi gibi tanımlamalar yapmak mümkün. Gastronomi için özet olarak yemeğin alfabesi bile diyebiliriz. Gastronomi nedir soruları muhakkak kafamızı kurcalıyor, çünkü her geçen gün gastronomiyi daha çok duymaya başladık.
Gastronomi son dönemde gözde bir meslek haline de dönüşmüş durumda. Yeni yeni açılmaya başlanan Gastronomi ve Mutfak bölümlerinden de bunu anlayabilmek mümkündür.
Peki gastronomi sadece en yemek yemek midir? Elbette değil. Gastronomi denilince aklımıza yemek yemenin ve yemen yapmanın kültürel bir derinlik olduğunun bilincinde olan, asla bitmeyen bir yolculuk olduğunu keşfetmiş olan kişiler gelmelidir. Yemeklere düz bakmayıp daha genel çapta değerlendirmeyi tercih edilmesidir.
Bahsettiğimiz şey yalnızca yemek yemek ya da karın doyurmak değil. Yemek aslında bizi birbirimize bağlayan kültürel bir bağdır. Ve dünya üzerindeki bütün ülkeler, insanlar, uluslar arasında en kuvvetli köprülerden biri de yemeklerdir. Gastronomi de yemek ve kültür arasındaki ilişkiyi incelemektedir.
İyi bir gastronom, matematiği bilen, iyi bir müzisyen gibidir. Tattığı bir lokma yemekteki bütün malzemeleri ve oranları hissedebilir. Kullanılan malzemelerdeki gerek doku gerekse renk olarak uyumlu olması da bir gastronomun muhakkak bilmesi ve hakim olması gereken bilgiler arasında yer almaktadır.
Gastronomide birbiriyle çok da alakası olmayacağını düşündüğümüz besinleri bir araya getirmek de öncelikli hedefler arasında yer alır. Bütün lezzet detaylarına hakim olmak öncelikli esastır. Dört yıllık lisans programı olarak yer alan Gastronomi ve Mutfak bölümlerinde gerek yiyecek-içecek yöntemleri, gerek yemek pişirme teknikleri ve restoran gerekse sanat-kültür gibi alanlarda çeşitli eğitimler verilmektedir. Bu noktada Türk mutfağının zengin yapısı Türk gastronomlar için önemli bir avantajdır.
İnsanoğlu yemek yemeye her zaman ihtiyaç duyacağı için gastronomi de uçsuz bucaksız bir deniz gibidir. Gıda sektöründen turizm ve otelciliğe kadar pek çok alanda gastronomlar çalışabilmektedir. Akademik kariyer yapabileceğiniz gibi kendi işinizi de kurabilmeniz mümkündür. Genel olarak ise özel müşteri portföyüne sahip yemeklerin verildiği büyük restoranlarda çalışma imkanı bulunulabilir.
Gastronomi nedir? Gastronomi bölümünün aşçılıktan farkı ne?
Gastronomi mesleği son günlerde ülkemizde de sıkça rağbet görmeye başladı. Bu bölüm genellikle aşçılıkla karıştırılmaktadır ancak gastronomi 4 yıllık bir lisans bölümü iken aşçılık önlisans bölümüdür. Peki, gastronomi tam olarak nedir?
Kültür ve yemek arasındaki ilişkiyi inceleyen bir disiplin olarak geçen gastronomi ilk olarak Fransız yazar Joseph Berchoux tarafından kullanmıştır. Ortaya çıkışı 1801 yılına dayanan gastronomi, Yunanca mide ile ilgili "Gastro" ve kanun, kural anlamındaki "Nomos" kelimesinden türeyen "Nomy" kelimelerinin birleştirilmesinden oluşan bir kelimedir.
Yenilebilir tüm maddelerin, hijyenik olan ama sağlığa uygun olmasına şart koşulmayacak şekilde azami damak ve göz zevkini amaçlayarak sofraya, yenmeye hazır hale getirilmesine kadar olan süreç gastronominin çalışma alanıdır.
Ayrıca, Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü mezunlarının mutfakta çalışmak gibi bir zorunlulukları yok. Mezunlar restoran zincirlerinde ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığında denetçi olarak çalışabiliyorlar. Diğer yandan bu bölümü bitirenler köşe yazarlığı yapabilecekleri gibi kendi kitaplarını da yayımlayabiliyorlar. Kısacası yiyecek alanının tümünü kapsayan bir iş yelpazesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü mezunlarını bekliyor.
Modern Gastronomi Tarihi
J. A. Brillant Savarin gastronomiyi beslenmeyle ilişkilendirilebilecek olan her şey olarak tanımlamıştır. Bu tanımıyla gastronominin ne kadar geniş bir kavram olduğuna vurgu yapan Brillant Savarin, gastronominin amacının aslında insanın kendini mümkün olan en iyi yola başvurarak koruması olduğunu savunur. 1825 yılında yazdığı “Lezzet Fizyolojisi ve Yüce Mutfak Üzerine” adlı eserinde besin olmaya eğilimli ve besin olarak tüketilebilecek olan her şeyi araştıran, sağlayan veya hazırlayan her insanın kesin kurallar etrafında yönetilerek bu amaca ulaşabileceği fikrini öne sürer.
Bu açıklamalardan sonra gastronomi terimi dünya çapında tanınmaya ve bilinmeye başlandı. Gastronominin hakkında birçok kitap yazıldı, dönemin ünlü dergileri gastronomi hakkında yazılar yazmaya ve gastronomiye dergilerinde köşeler ayırmaya başladılar. On sekizinci yüzyılın başından sonuna kadar gastronomi terimi birçok dergiye konu oldu. Gastronomi hakkında yazılan kitaplar birçok dile çevrilerek bu terimden tüm dünyanın haberdar olması sağlandı.
Avrupa Gastronomi Tarihi Nedir?
İtalya Gastronomi Tarihi
İtalyan mutfağında et ürünlerinden çok deniz ürünleri dikkat çeker. İtalyan mutfağı deniz ürünleri açısından dünyadaki en zengin mutfaklardan biridir. Çünkü İtalya coğrafi konumu nedeniyle üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımadadır. Bunun yanında üzüm bağlarının ve zeytin ağaçlarının bolluğu nedeniyle zeytinyağı ve şarap üretimiyle de ön plana çıkar.
Rusya Gastronomi Tarihi
Rusya, tarih boyunca birçok dinin ve birçok kültürün etkisi altına girmiş olan bir devlettir. Her dinin ve kültürün Rus mutfağı üzerinde bıraktığı etkiler günümüzde dahi görülebilmektedir. Bu nedenle günümüzde Rusya, mutfak kültürü bakımından birçok kültürün birleşim noktası olarak görülen bir mutfağa sahiptir. Örneğin, Zakuski günümüzde Avrupa’da oldukça yaygın olarak bilinen bir başlangıç tabağı kültürüdür. Zakuski yemeğinin tarihine baktığımızda ise bu yemeği aslında Rusların İskandinavya’yı işgali sırasında almış olduğunu görürüz.
Polonya Gastronomi Tarihi
Polonya mutfağı, Fransız etkisi altında kalan bir mutfaktır. Polonya mutfağı tatlı üzerine gelişim gösteren bir mutfaktır. Örneğin Avrupa’nın ilk ve son hamurişi tatlısını Polonyalılar bulmuştur. Bu tatlı, günümüzde bölgemizde de bilinen “Şam Baba” tatlısının çok benzeri olan bir tatlıdır, tek fark üzerine dökülen şerbettir. Bu tatlı Polonya’dan dünyaya yayılmıştır. Özellikle Fransızlar bu tatlıyı alıp kendi kültürlerine katmışlardır.
Avusturya Gastronomi Tarihi
Avusturya, iki tane çok ünlü yemeğe sahiptir. Bunların ilki kruvasan (croissant), ikincisi ise şnitzel (schnitzel) olarak bilinir. Bu iki yemekte Avusturya’ya işgaller ve savaşlar sırasında getirilen yemeklerdir. Kruvasan, Viyana kuşatması sırasında Türklerin işgaliyle beraber hilal şeklinde yapılmaya başlanmış bir çörektir ve o günden sonra da hilal şeklinde yapılmaya devam edilmiştir. Şnitzel ise on dokuzuncu yüzyıla kadar Milano’nun en meşhur yemeği olarak bilinen bir yemekti. Fakat Avusturya işgali sırasında Viyana’ya taşındı ve günümüzde şnitzel denilince aklımıza ilk Avusturya geliyor.
İskandinavya Gastronomi Tarihi
İskandinavya ülkeleri yani Norveç, Finlandiya, Danimarka ve İsveç genel olarak geçmiş yıllarda büyük göçler alan ülkelerdir. Finlandiya mutfağı, daha çok Rus yemek kültüründen izler taşır. Çünkü Rusya Karelya’yı işgal ettiğinde nüfusun çoğunluğu her şeylerini bırakıp Finlandiya’ya göç etmişlerdir. Bunun yanında Danimarka mutfağı ise et ve patates ağırlıklıdır. Bunun sebebini, Danimarka’nın coğrafik konumu ve geçmişten süregelen alışkanlıkları oluşturmuştur.
İsveç ise genel olarak deniz ürünleriyle bilinir. Çünkü coğrafik olarak buna bir yatkınlığı bulunmaktadır. Ayrıca İsveç mutfağı Türk mutfağından çok etkilenmiş bir mutfaktır. İsveç kralı 12. Karl, o zamanlar Osmanlı’ya sığınmış ve beş yıl orada yaşamıştır. Ülkesine dönerken ise İzmir köfte ve etli lahana sarmayı da yanında götürmüştür. Günümüzde lahana sarması İsveç’in milli yemeğidir. Köfte ise hepimizin bildiği gibi tüm IKEA mağazalarında “İsveç köftesi” olarak satılmaktadır.