Türkiye’de Bulunan Yerel Domates Çeşitlerini Biliyormusunuz?
Oysa bir normal domates var bildiğimiz, biraz çeri domates, biraz da şanslıysak pazarlarda gördüğümüz yeşil domates. Yerel domateslerimizi tanıyalım, onları koruyalım. Oysaki ülkemiz onlarca belki yüzlerce çeşit yerel domatesle ödüllendirilmiş. Anadolu Domatesleri...
Sırık domates raf ömrü uzun bir domates türü. Kendi içinde de değişkenlik gösteren farklı tohum türleri var.
sofralık domates. Kabuğu sert olan bu domates, domatesin içini güneş ışınlarından koruyabiliyor. Kırmızı, yuvarlak ve tatlı bir domates olarak biliniyor. Oturak domatesi, çalı tipi bir domates türü. Yoğun yaprak oluşumu olduğundan bir salkımda 3-5 domates bulabiliyorsunuz. Meyveleri hafif yuvarlak ve parlak renkli. Gelelim Alakır etlisi olarak bahsi geçen bu doğa harikasına! Batı Toroslardan esip gelmiş, adından da belli olduğu gibi bol etli bir domatis kendileri!
Yıldız domates Erkenci iri sırık domates ve oturak domates, İri etli kırmızı sırık domates Kapıdağ Köylerinden, Kokulu Köy Domatesi Oturak, Kıvırcık Yayla Domatesi çok verimli bordomsu kırmızı, Kıvırcık iri Kırmızı, Geleneksel Yerli Domates: Menşei Balıkesir. Kıvırcık İri Pembe Geleneksel Yerli Domates Menşei Balıkesir, Pembe Domates çok iri (Yuvarlak) sırık Ege-Kula yöresi,
Koyu Pembe Domates Çok İri (Yayvan) sırık Yöre Balıkesir, Çok İri pembe oturak Domates Yöre M.K.Paşa, Pembe Domates Oturak , yuvarlak orta boy verimli Denizli yöresi, Pembe çeri sırık salkım dom. Misket Büyüklüğünde Çok-çok verimli, Pembe iri yayvan salkım çeri İnce Kabuk oturak ve sırık, Pembe iri yuvarlak Çeri Gönen Çok verimli, Yayla Sırık Salkım Domates Tohumu orta boy yuvarlak bol verim...
Armut Domates kırmızı az sulu etli salça-kurutma, konserve ,ızgara, için, Çanakkale Domatesi Tohumu Kösedere Köyü İri etli Salça Ve Sofralık, Oturak Sert Lezzetli- Sulu, Dayanıklı Sofralık ve Salçalık Domates, Ayaş Domatesi sulu lezzetli ince kabuk Salatalar için ideal, Pembe yayvan kıvırcık domates ince kabuk, Likopen Domatesi iri yassı etli ince kabuk geleneksel-Bordo-kahve, Siyah Domates geleneksel orta boy içi bordo renk (likopen)lezzetli, Siyah Çeri geleneksel Salkım Domates,
Oturak Siyah (Çikolata Çeri) Saksı ve yerde, Limon Domates sarı-Küçük yumurta şeklinde Sofralık Reçellik Domates, Bodur Çeri Tam Bodur Dom. Saksı ve yerde olur bol verimli, Kiraz Domates İri Çeri Formunda-Özellikle saksı ve Balkon, Balkon Domatesi- İri Sofralık–Saksı ve yerde Bol Verimli, Yarı Bodur Çeri Domates Yerde yetişir Boy ort 50-60 Cm, Balkon iri Çeri-Ceviz büyüklüğünde Oturak- Saksı, Oturak Oval Deşti-Susuz Yetişir...
Siyah Koyulhisar domatesi. Siyaha bakan rengi ve kocaman halleriyle tam "salataları süsle benimle" diyor. Burdur yerli domateslerin diğer domateslere göre daha kütür kütür, daha bir iddialı duruyor. Ermeni domatesi hem sarı, hem kırmızı! Galatasaray taraftarlarının gözdesi olabilir! Söbü Domat, San Marzano domateslerinin ülkemizde baş gösteren hali diyebiliriz. Ayaş domatesi ülkemizin nitemetlerinden. En lezzetli domates olarak biliniyor.
Çanakkale pembesinin yetişmesi diğerlerine göre biraz daha zor...
Kendisi çok zor iklim beğendiği için her zaman kendisinden verim alınamıyor. "Gel ablacım gel, çeriden bolu yok!". Çikolata çeri, kırmızı ve sarı armut domatesler "Taşlı Bahçe" tarafından yetiştirilirken. Gelelim armut görünümlü minnoş domateslere Tat konusunda diğerleri kadar esanslı olmasa da gözlere resmen şenlik ettiriyor! Doğaya hayret etmemek mümkün değil. Armut domatesler...
Karahıdır domatesi...
Artık çiçek vermeye son, buketleriniz domatesten olsun! Kendisinin en belirgin özelliği çiçek görünümüne sahip olması. Son olarak size çizgili manastır domatesinden bahsedelim... Kendisi kaplan çizgili domates olarak da biliniyor. Bu güzeller güzeli domates 300-400 gr. aralığında gidip geliyor. En çok söğüş olarak tercih ediliyor!
Kırmızı ampul sırık çeri domates, Sarı ampul sırık çeri domates Sofralık Reçellik Domates, Kokteyl Kırmızı sırık domates, mevsim boyunca ürün verir, Kıvırcık çeri domates sırık, Oturak Çorum Domatesi, Pembe Çorum Domatesi, Kırmızı İri Pin Pon salkım çeri dom. Ceviz büyüklüğünde ürün verir, oman İri Çeri Domates Çok verimli oturak Saksı ve yerde, Oturak Çeri Domates.İnce Kabuk, verimli. Menş.Arapkiri, Bardak Çeri Domates Çerez gibi kıtır kıtır yenir aşırı lezzetli, Oturak çeri Domates,sulu Kokulu, Yalıncak Karadeniz Sırık Domates, Uzun Yerli Domates Çok Verimli Köy, Bulgar Domatesi- Çok İri Etli Sırık...
Deşti Domates (Domatesin atası-Hiç susuz yetişir, Turuncu Yerli iri ince kabuklu domates Sırık, Turuncu yuvarlak Domates Çok çok verimli Lezzetli irice oturak, Oval Sert domates-Dalında 1 ay bekleyebilir, Kargo ve nakliyeye gelir, Yerli Sarı Etli iri Domates İnce Kabuk- Sırık, Pembe Badem Çeri ( Şeker) Çerezlik gibi Domat Sırık-Sofralık Reçellik Domates, Kırmızı Badem Çeri ( Şeker) Çerezlik gibi Domates Sırık-Aşırı tatlı ve bol verimli...
Turuncu Badem Çeri (Şeker) çok bol verim, erkenci sırık, Pembe +Kırmızı +Turuncu Şeker çeri, Kırmızı Çok iri Etli oturak domates-Yöre Gönen, İri pembe en ince kabuk ve sulu Domates, Oval salkım çok verimli iri çeri domates, Boncuk (Kuş gözü)Çeri Bebek Domatesi-Salkım çok verimli Dünyanın ek küçük ve en bol verimli domatesi, Acem Askı Domatesi Çok Geniş Yapraklı, Çizgili İstanbul Domatesi-Verimli Lezzetli, İri Sırık Bahçıvan Domatesi- Şencan Yalova Sırık, Finike Domatesi- İri Çeri şeklinde Bol verimli, Okka Domates Yerini severse 700-800 Gr., Çok İri Dilimli Domates Sırık, Çok İri Oturak Pembe domates, Çok iri Oturak Pembe KIVIRCIK B. Kesir...
Yürek Domates Etli Dolgun Şekli Yüreğe Benzer Çok verimli, Pembe Yürek Domates Etli çok verimli, Lice Domatesi Sırık, Pembe Oturak Kıvırcık Domates. Yöre Salihli, Çok İri Oturak Kırmızı Domates 500-600 Gr, Çok iri Oturak Kırmızı KIVIRCIK domates, Çok İri Kırmızı Sırık Domates, Bodur Çok İri Kırmızı Yuvarlak Domates- Bodur Fidan, Bohça Domates- Yerli Nadir bulunur, yta -Sırık Çok Verimli Salkım Oval-İnce Kabuk orta boy, Arapkiri İri Sırık Domates...
Mamun Domatesi İri etli - Mamun Bahçeleri Bilinen Tarihi 70-80 yıl, Çok İri Pembe Sırık Domates, Oturak Sert Yuvarlak Dom Çok verimli Lezzetli Sofralık, Salça, Konserve, Biga Domatesi İri Sulu İnce Kabuk Sırık, İri Sırık yayvan Kırmızı Domates-Geleneksel, Ankara Domatesi Yürek Domatese benzer Daha etli lezzetli verimli, Oturak Köy Domatesi- Koyu Kırmızı Marmara, Maniye Domatesi-Tarihi Safranbolu domatesi İri etli, Dallı iri Çeri Çok verimli- Saksı veya yerde, İri Ampul Domates- Nadir Bulunur Beyşehir, Kırmızı Petika iri Şeker Çeri Domates- ucu sivri Çok tatlı...
Pembe Petika İri Şeker Çeri Aşırı verimli, Siyah Petika İri Likopen çeri Çok verimli, Siyah + Pembe + Kırmızı Petika İri çeri, Malatya Yeşilyurt Domatesi İri etli Geleneksel, Çok iri Etli Oturak Kırmızı Köylüm, Çok İri Oturak Pembe Köylüm, Yörük Domatesi Etli iri, Dolmalık Domates – İçi Dolma Biber gibi boştur, Urfa Domatesi – Küçük aşırı verimli Sn. Nazif Küçük’ten alınmıştır, Şile Domatesi-İri Sofralık, Aycan Teyze Köy Domatesi Çok iri sırık ince kabuk verimli, Köy Çerisi Küçük meyveli Bıcır bıcır çok verimli, Yayla Alaca Domates- Yeşilli,Kırmızılı, pembeli Alacalı Nadir Tür Ekşili tatlı...
Yerli Tohumun Önemi "Dersim Ekoloji Meclisi"
Yükselen endüstriyel sanayi ve makineleşme ile birlikte dünya genelinde aşırı miktarda bir karbon salınımı ile baş başayız. Aşırı miktarda üretilen karbon ve endüstri sanayi özellikle doğal bitki örtüsünü yok etmek üzere ve artan dünya nüfusu ile birlikte besin madde ihtiyacını karşılamak için mevcut ürünlerin tohumların genetiği değiştirilip suni müdahalelerde bulunuluyor.
Peki bütün bunların bizim hayatımızın, geleceğimiz üzerine etkisi nedir?
Genetiği değiştirilmiş tohumlar demek henüz sonucu tam kavratılmamış bir deneme demektir. Yani ürünü arttırmak için buğdaya hamam böceği geni aşılanır fakat hamam böceği geni ile birlikte yeni bazı kromozom ve genlerde eklenir ve eklenen bu genlerin insan vücudundaki değişimleri henüz tez aşamasındadır.
Örneğin Türkiye de üretilen yabancı buğday tohumuyla üretilen ekmeklerin bünyesindeki mevcut kromozom sayısı insan vücudundaki kromozom sayısından fazla! Bu ne demektir tabi ki çeşitli hastalıklara zemin hazırlamak demektir. Peki bu denemeler hangi toplumlar üzerinde deneniyor dersek bunlar tabi ki Türkiye gelişmekte olan ve henüz denetim mekanizması ve demokrasi kavramının tam oturmadığı ülkelerdir.
Bu tohumlar genellikle üreme yeteneği kısıtlanmış tohumlardır yani kısır tohumlar. Buradan nereye vardığımız kesin yani kendi tohumumuzu bu bölgede yıllardır üretilmiş bu bölgeye adapte olmuş tohumları muhafaza etmeliyiz aksi takdirde bağımlı bir toplum haline gelmiş oluruz.
Neden mi yerli tohum üretmeliyiz?
Çünkü yerli tohumla ve doğal yöntemlerle hem kendi yöremize, bölgemize daha iyi adapte olmuş hastalık ve zararlılara karşı dayanıklı verim olarak çok fazla olmasa da besleyici değerleri yüksek aroması daha hoş ürünler yetiştirmiş oluruz. Biraz fantastik gelse de Amerika ve çoğu Avrupa ülkesinde ekonomik gücü yüksek aktivistler mevcut dünya sisteminin insanoğlunun aşırı sömürüsü ve talanıyla durdurulamaz bir yıkıma doğru gittiği düşünmekte ve yeraltında sığınaklar yapıp tohum depolarıyla meydana gelecek küresel yıkıma yani bir nevi kıyamete hazırlık yapıyorlar. Küresel yıkımın önüne geçmek için karbon salınımı ve doğayı talanı engelleyip yerel tohumlara sahip çıkmak öncelikli amacımız olmalıdır.
Yerel tohumlardan yüksek verim alınması mümkün nasıl mı?
Bu konuda bilgili teknik arkadaşlara ulaşıp aşılama ve küçük çaplıda olsa da tohum ıslahı programı bölgesel olarak uygulanırsa daha dayanıklı ve daha yüksek verime sahip yerel tohumlar üretebiliriz. Yerli tohum üretip yerli ırk hayvanlar besleyip vücudumuzun tanığı bünyemizin kabul ettiği sağlığımıza uygun bir şekilde toprak ve doğayla dost güzel bir yaşam dileğiyle…."
Organik Üretimde Yerel Tohumun Önemi "www.turkascihaberleri.com"
Tohum, bitkilerin varoluşunun devamını mümkün kılan en önemli üreme materyalidir. Geleneksel tarım sistemi içinde binlerce yıldan bu yana nesilden nesile aktarılan tohumlar çiftçi eliyle sürekli geliştirilmiş, bulunduğu yerin iklim ve arazi koşullarına en iyi uyum sağlayan “yerel çeşitler” elde edilmiştir. Yerel tohumlar binlerce yıldır toprakla buluşarak, genlerinde kuraklık, sel, don vb. pek çok doğa olayına karşı ayakta kalmayı başarabilme özelliklerini taşıyarak, “Bilge” sıfatını hak ediyorlar.
Meyvesine gelen böceklerle, gölgesinde gelişen yabancı otlarla, yaprağındaki mantarlarla iyi geçinmeyi öğrenmiş bilge tohumlar hasat zamanı hayatta kalabildikleri için doğal seçimle bir sonraki nesli oluşturmaktadırlar. Bu tohumlar toprağın sınırlı bir kaynak ve mükemmel bir denge unsuru olduğunun farkındalığıyla, topraktan hangi elementi ne zaman ve ne kadar isteyeceklerin de biliyorlar. Bu yüzden yerel tohumlar kendi dengesini kendi kurar. Bu mükemmel ahenk içinde en güzel ve özel tatları sunar. Yerel tohum, bilgelik demek, paylaşım demek aynı zamanda doğa ile barışık çok çeşitlilik demektir.
Organik tarıma başlamanın ilk adımı organik tohumun toprakla buluşmasını sağlamaktır.
Organik tohum, genetik olarak yapısı değiştirilmemiş, sentetik pestisitler, radyasyon veya mikrodalga ile muamele görmemiş biyolojik formunda olmalıdır. Bu tanıma en uygun tohum yerel tohumdur. Organik tarım kaynakların adil şekilde kullanımını isteyen bir sistemdir. Bu sistem içinde tohumun en kolay elde edilme yolu yerel tohumlara ulaşmaktan geçer. Yerel tohumlar, sahip oldukları özellikleri ile organik tarımın vazgeçilmez unsurudur.
Yerel ürünlerin ve tohumların korunarak gelecek nesillere aktarılması, çocuklarımızın daha iyi beslenebilmeleri ve bazı yerel geleneklerin devam ettirilmesi bakımından önemlidir. Bu şekilde kültürümüz, sağlığımız, çevremiz ve geleceğimiz de koruma altına alınmış olacaktır. Yerel tohum geçmişimiz zenginliğimizdir. Tohumlara sadakat, geleceğe, yaradılışa verebileceğimiz en güzel karşılıktır. Tohumlarımız aynı zamanda geleceğin teminatıdır. Her dönemde altından daha değerlidir, zira kaybolan tohumlarımızın ve bunlarla birlikte yok olan lezzetlerin geri getirilmesi mümkün değildir. Bu bağlamda yerel tohumlarımıza sahip çıkalım.
Yerel tohumlarımızı yaşatalım ki bizler de daha güzel bir dünyada yaşayabilelim.