Sac Köftesi Nedir, Sac Köftesi Nasıl Yapılır?
Sac Köftesinin Tarihi Nedir?
Farsça “küfben”, “dövmek, vurmak, ezmek, bastırmak” eyleminden küfte “dövülmüş, dayak yemiş” anlam genişlemesiyle doğranıp dövülmüş, ezilip karışmış etten yapılan yemek anlamına gelen köfteler ve köfteli yemekler özellikle Doğu, Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz Bölgesinin bazı illerinde yaygın olarak karşımıza çıkmaktadır.
Sac köftesi bir diğer adıyla kübbülsaciye, adını üzerinde pişirilmekte olan mutfak gerecinden almaktadır. Bilindiği gibi sac kenarsız dışbükey demirden bir pişirme aracıdır. Sac ekmeği, sac böreği, sac kavurması, sac kebabı gibi söz konusu mutfak gerecinden yararlanılarak pişirilen pek çok yiyeceğimiz vardır.
Yemeğimizin farklı tarifleri var elbette yani pek çok çeşitlemesinin (varyasyon) ve eş metninin (versiyon) olduğunu biliyoruz. Örneğin, yemek Kilis’te kırsal kesimde daha yaygındır. İçbükey vaziyette konulan sacın kenarlarına önce kuyruk, sonra ortaya yakın köfteler konularak pişirilir. Köfteler Antakya’daki ve Halep’teki gibi büyük değildir.
Eriyen kuyruğun yağında pişen yemek köfteler çok lezzetli olur. Köfteyi seven ve çokça yiyen kişilere çevredekiler şöyle takılabilirler. “Ye yağlıyı iç suyu donarsa donsun, ye tatlıyı içme suyu yanarsa yansın.”
Mutfağımızın en özgün bulgurlu köfte yemeklerinden biri olan içli köfte ve tepsi köftesi malzeme itibariyle sac köftesi ile çok benzeşir.
Sac köftesi Ana malzemeler; yağsız et (kıyma veya dövülmüş) ve simit denilen ince bulgurdan oluşmaktadır. Büyük ölçüde yardımcı malzemeler de aynıdır. Bıçak kıyması, baharat, ceviz içi gibi.
Tarifimiz Antakya’dan. Değerli arkadaşım, dostum Sayın Süheyl Budak’ın “Antakya Mutfağı” kitabından..
Kitapta çok güzel geleneksel tatların yanı sıra yemekler tatlılar ile sözler ve çok güzel şiirler de var. İşte o sözlerden birisi şöyle:
Ne Marlen Monro(Marilyn Monroe) ne Belgin Doruk
Canımız istiyor kuyruklu oruk”
Son olarak Cemil İpek adlı şairin “Yemek Mevlidi” adlı şiirinden birkaç dizeyi paylaşayım sizlerle. Ben her ikisini de çok beğendim, ya siz?
“..Köfte ile künefe Hatay malı
İsmi bile mest eder oburları..
Cismi latif* kendisi hem mübarek
Üstüne kaymakla döşemek gerek..”
Gaz yapar lahana, fasulye hem de nohut
Yiyenin karnı çalar tanburla ud..
* Cismi latif (Cüsmüllatif), Hatay’da kaymaklı peynirli künefenin bir diğer adıdır.
Sac Köftesi Tarifi “Gonca TOKUZ”
Sac Köftesi kullanılan Malzemeler
* 500 gr. köftelik et
* 500 gr. ince bulgur
* 2 yemek kaşığı un
* 1 baş soğan
* 2-3 baş biber
İç malzemesi:
* 300 gr. kuyruk yağı
* 100 gr. ceviz içi
* 1 bağ maydanoz
* 1 tatlı kaşığı kimyon
* 1 tatlı kaşığı karbonat
* Karabiber, tuz
Sac Köftesi Yapılış Tarifi
Bulgur ıslatılır, Yarım saat bekletildikten sonra suda bekletilen baş biberler sıkılarak bulgurun üzerine eklenir.
Soğan kıyılarak bulgurla karıştırılıp kıyma makinesinden iki kez geçirilerek bir tepsiye alınır.
Hazırlanan bu harçtan portakal büyüklüğünde parçalar ayrılır.
Kuyruk yağı havanda veya et dövme tokmağı ile merhem gibi olacak şekle gelinceye kadar dövülür.
İçine kıyılmış ceviz, maydanoz, tuz ve karabiber eklenerek karıştırılır.
Hazırlanmış olan portakal büyüklüğündeki köftelik harç bir tülbent veya naylon üzerinde yırtılmayacak kadar ince açılarak 20 cm çapına getirilir.
Hazırlanmış olan iç malzeme üstüne yayılır.
Üstü aynı şekilde hazırlanan ve açılan köfte ile kapatılır.
Kenarları bastırılıp bir tavada kızdırılmış zeytinyağında kızartılır ve sıcak servis yapılır.