Kayısılı Kuzu “Çirli Et” Osmanlı saray mutfağında padişah sofralarında ve sarayın önde gelen paşalarına verilen önemli ziyafetlerde yemek menülerinde de öncelikte yer almıştır. Ayni zamanda ahalide Osmanlı ve Türk Mutfağı, Geleneksel Türk Mutfağı, Yöresel Yemekler, Yöresel Mutfaklar da et yemekleri ve tercih edilen tencere yemekleri arasında kendi yerini almıştır. Domatesin tam olarak keşfedilmeden önce eski Türk topluluklarında ve Osmanlıda yemekler koruk suyu, baharatlar ve kuru meyveler ile tatlandırılıyordu.
Kayısılı Kuzu “Çirli Et”
Kayısılı Kuzu “Çirli Et” kullanılan Malzemeler
1 adet kuzu kol (iki parça hâlinde)
150 g kayısı çiri (kayısı kurusu)
3 çorba kaşığı tereyağı
Tuz
Kayısılı Kuzu “Çirli Et” Hazırlanışı Tarifi
Tereyağı eritilir ve kuzu kol arkalı önlü kızartılır.
Üzerine 250 ml kaynar su, tuz ve yıkanmış kayısı çiri ilave edilir ve kısık ateşte kapağı kapalı 2-2,5 saat etler iyice yumuşayıncaya kadar pişirilir.
Yanında arzu edilen bir pilav ile servis edilir.
Kayısı Nedir?
Kayısının Faydaları Nelerdir?
Gülgiller familyasından 4 metre ile 6 metre boyunda meyve ağacıdır. Kayısı meyvesi cevizden biraz daha irice olup sarı renkli, etli, sulu, sert ve tek çekirdeklidir. Çiçekleri ise beyaz ya da pembe renklidir. Yetiştirilmesi dünyanın hemen her yerine yayılmış olsa da daha çok Akdeniz’e yakın olan ülkeler ile Avrupa ve Asya kıtalarında yetişmektedir.
Ülkemiz %15’lik oran ile dünyada yaş kayısı üretiminde listenin ilk sırasında yer alırken İspanya ikinci, İtalya ise üçüncü sıradadır. Malatya, Elazığ, Erzincan, Kars – Iğdır Bölgesi, Mersin, Muş, Hatay ile Ege ve Marmara Bölgesi en çok üretimin yapıldığı yerlerdir. Kayısının; Şekerpare, Şam, Tokaloğlu, İmrahor, Muhittinbey, Hacıkız, Hasanbey, Darende gibi çeşitleri bulunmaktadır.
A, B, C ve P vitaminleri içermekle birlikte kuru ve yaş olarak tüketilen kayısının, kompostosu ve reçeli de yapılmaktadır. Çekirdeğinden yağ elde etmek için yararlanılır.
Besleyici bir meyve olan kayısının iştah açıcı özelliği bulunmaktadır. Demir bakımından zengindir ve kansızlığın tedavisinde kullanılır. Vücuttaki ve kandaki toksinlerin atılımını sağlar. Akciğer ve cilt kanseri başta olmak üzere pek çok kanser türüne karşı koruyucudur. Bedensel ve zihinsel yorgunluğu gidererek vücuda enerji verir. Raşitizm gibi gelişme bozukluğu rahatsızlıklarını engeller, gelişme çağındaki çocuklar için oldukça yararlı bir besindir. Kompostosu idrarı söktürür ve kabızlığı giderir. Cildi nemlendirir ve besler.
Kayısının Vücuda Faydası:
Kayısı içerdiği zengin demir sayesinde anemi hastalığının ve aneminin neden olduğu diğer hastalıkların tedavisinde destekleyici rol oynamaktadır. Kanda biriken zararlı maddelerin atılımını sağlayarak kanın temizlenmesine yardımcı olur.
Kayısı Kansere Yakalanma Riskini Azaltır:
Kayısı, hücrelerin zarar veren serbest radikallere karşı etkilidir, organları koruyan antioksidanlar bakımından zengindir. Serbest radikaller nedeniyle oluşan kirliliği, UV ışınlarının verdiği zararları giderir. Serbest radikaller ve UV ışınları hücrelerde ve DNA’larda değişiklikler meydana getirir ve hücrelerin normal çoğalma sürecini olumsuz yönde etkilerler.
Bu durum da kanser hücrelerinin oluşumuna yol açar. Kayısı kanserle mücadele için gerekli olan A ve C vitaminleri açısından zengindir. Aynı zamanda güçlü bir antioksidandır. Bütün bunların yanında kayısı çekirdeği kanserle mücadelede çok etkili bir bileşen olan B17 içermektedir.
Kayısı Kabızlık Sorununu Çözer:
Kayısı kabızlık tedavisinde yardımcı olan, pektin ve hafif bir yatıştırıcı olarak selülozu yüksek miktarda içerir. Kayısı kolon sağlığı için hayati önem taşır, kolon kanserine neden olan kabızlığı önleyecek yüksek miktarda lif içerir. Kayısının içerdiği lifler ayrıca sindirim sistemi sağlığını korur.
Kayısı Kalp Sağlığını Korur:
C vitamini ve likopen gibi antioksidanlar açısından zengin olduğu için Kayısı, kardiyovasküler hastalık riskini azaltır. Bu antioksidanlar, böylece kalp krizi riskini en aza indirmek ve kalp sağlığının korumak için, kötü kolesterolü (LDL) düşürür.
Anemi Tedavisinde Kayısı:
Kayısı kan oluşumunda önemli bir rol oynayan demir açısından zengin bir kaynaktır. Böylece kan akışını ve enerji seviyesini arttırır. Demir eksikliği anemi hastalığına neden olabilir. Kayısı bünyenin demir ihtiyacını karşılayabilir ayrıca bakır açısından da zengin sayılan bir üründür.
Bu özelliklerinden dolayı kayısının uzun süreli tüketimi bünyede demir eksikliğini giderir, anemi hastalığına yakalanma riskini azaltır, kanın akış hızını arttırır, vücut sıcaklığını arttırır ve özellikle hemoglobin üretimine yardımcı olur. Günde sabahları aç karınla 3-4 tane kurutulmuş kayısı tüketimi anemi hastalığına yakalanma riskini büyük oranda azaltır.
Kayısı Kilo Vermeyi Kolaylaştırır:
Kayısı kalorisi düşük diyet lif açısından zengindir. Bu özelliği kilo vermeye yardımcı olur.
Kayısı Göz Sağlığına Faydalıdır:
Kayısı görme problemleri riskini azaltan vitaminlerden olan A, C ve E gibi vitaminleri içerir, karotenoid bakımından zengindir. Kayısının bu özelliği, göz sağlığını korumaya ve makul derecede dejenerasyon oluşmasını engellemeye yardımcı olur. Ayrıca yaşlandıkça meydana gelen katarakt hastalığına yakalanma riskini azaltır.
Kaysı Astımı Hafifletir:
Kayısının astım, tüberküloz ve bronşit semptomlarının hafifletilmesinde yararlı olduğu kanıtlanmıştır. Sabahları aç karınla tüketilen 3-4 tane kayısı astım ataklarının şiddetini azaltabilir ve aynı şekilde düzenli olarak kayısı suyunun tüketilmesi solunum yolu problemlerinin çözülmesine yardımcı olur.
Kayısı Kemik Sağlığını Korur:
Kayısı kemik oluşumu ve gelişimi için çok önemli olan, kalsiyum açısından zengin bir besin kaynağıdır. Böylece, kayısı tüketimi kemik sağlığının korunmasına yardımcı olur ve kemik ile ilgili oluşabilecek sorunları önler.
Kayısı Ateşi Düşürür:
Kayısı ateş sırasında uygulandığında ateşi düşürür. Kayısı suyu hazırlayıp içerisine bir miktar bal katıp tüketmeniz ateşin düşürülmesine yardımcı olur ve bu karışımın içerdiği mineraller mikroplardan vücudu temizler.
Kaysının Gebeliğe Faydaları:
Kayısının içerdiği A, C ve E gibi vitaminler, fosfor, silisyum, kalsiyum, demir ve potasyum gibi mineraller özellikle gebelik döneminde anne sağlığı için çok fayda sağlar. Hamile kadınlar gebelik döneminde genelde kansızlık sorunu yaşarlar, bu yüzden gebe anne adaylarının kuru kayısı tüketmeleri önerilir.
Kayısı Elektrolit Dengesini Korur:
Kayısı elektrolit seviyesinin dengesini korumak için hayati olan potasyum ve sodyum gibi mineraller içermektedir. Bu, hücrelere iyonlarının taşınması için önemlidir. Aynı zamanda kas kasılması için önemli bir işlev olan sıvı seviyesini korur.
Kayısının Cilde ve Saça Faydaları:
Kayısıyı cilt sağlığı için faydalı kılan B, A ve, C vitaminleridir ve likopen açısından mükemmel bir kaynaktır.
C vitamini içerdiği için kayısı yağlı ciltler için faydalıdır. Cildin aşırı yağlanmasına neden olan unsurları ortadan kaldırır. Bunun dışında kayısı cilde , yüze ve ellere uygulandığından mükemmel bir nemlendirici görevi görür.
Kayısı çekirdeklerinin ezilerek cilde uygulanması cildinizin yüzeyinde eski, ölü deri hücrelerinden kurtulmaya yardımcı olur ve yeni cilt hücrelerinin sayısını arttırmaya katkıda bulunur.
Kayısı yağı cilde parlaklık ve yumuşaklık kazandırır. Cildin esnek olmasını sağlar. Cildin yumuşaması için kullanılan maskelere kayısı yağı da ekleyebilirsiniz. Kayısı yağının cilt üzerinde besleyici özelliği vardır.
Kayısı yağı aynı zamanda saç sağlığı içinde önemlidir. Saçların dökülmesine engel olabilir. Parlak ve sağlıklı bir görünüm kazandırır. Saçların yanında kafa derisi sağlığını da koruma özelliği vardır, kaşıntıları giderir.