Geleneksel Türk mutfağında ve ahalide kışlık hazırlıklar çok önemlidir. Ayni hazırlıklar Anadolu’nun farklı şehirlerinde özellikle Osmanlı saray mutfağı için itina ile seçilmiş aileler tarafından yapılırdı. Kazan Tarhanası (Sütlü Tarhana, Nohutlu Tarhana) si da bu hazırlıkların başında gelenlerdendir.
Kalabalık olan hacılar için ise avlanarak karınlarını doyurmak mümkün değildi. Evliya Çelebi, 6.300 çadırlık hacı kafilesiyle Şam' dan Mekke'ye giderken, kendisi ve adamları için yiyecek ve su satın almıştı. Yolda durdukları Tarhana Hanı'nda vakıf şartı olarak bütün hacılara yüzlerce kazan aşure aşı ve tarhana aşı dağıtılmıştı. Sonra Havran' da verilen on günlük mola sırasında herkes büyük pazardan yine erzak aldı.
Genelde şölen niteliğindeki yemeklerde; tavuk, ekşili tavuk, güvercin, piliç, ekşili piliç, börek, bohça (poğaça), tatamaç (mantı benzeri bir yemek), ıspanak böreği, çorba, katı çorbası, kefal çorbası, baklava, çeşitli dolmalar, kebaplar ekşi aşı, muhallebi, pilav, tavuklu pilav, kıymalı- sade ve ballı börekler bulgur pilavı, zerde, yahni, paça, kabak reçeli (kabak tatlısı olabilir) aşure, turşu çörek, gözleme, girde (açılmış yufka) nukul (bir çeşit tatlı), tarhana çorbası, simit, erişte ördek, kuzu kebabı, tavuklu börek, aşure, çeşitli soğuk şerbet ve hoşaflar sofrada yer almaktadır.
Kazan Tarhanası (Sütlü Tarhana, Nohutlu Tarhana) - Bursa
Kazan Tarhanası (Sütlü Tarhana, Nohutlu Tarhana) Malzemeleri:
* 10 Kilo Süt (İnek Sütü, Keçi Ve Koyun Sütü Karıştırılabilir)
* 5 Kilo Domates
* 5 Kilo Yeşil Biber
* 10 Kilo Un
* 2 Kilo Nohut
* 2 Kilo Göce(Kırık Buğday)
* Tuz
Kazan Tarhanası (Sütlü Tarhana, Nohutlu Tarhana) Hazırlanış Tarifi :
Süt dört gün bekletilerek ekşimesi sağlanır (uyuşturulur). Nohut haşlanarak pişirildikten sonra ezilir, göce haşlanarak pişirilir, domates ve biber pişirildikten sonra suyu süzülerek kevgirden geçirilir, domates ve biberlerin kabukları ayrılır.
Büyük bir tencere yada kazana alınan süt, domates, biber, göce ve nohut sürekli karıştırılarak pişirilir. Tarhana küreği adı verilen tahta uzun saplı, spatula ile karıştırırken “kazanın dibi görünmeye başladığında” boza kıvamına gelince, bir kişi karıştırırken başka biri karışıma “un verir”.
Katı bir hamur haline getirildikten sonra gözerden geçirilerek güneşte üç gün kurutulur. Bez torbalara doldurularak saklanır. Tarhana çorbası kıymalı, zeytinyağlı, tereyağlı, nohut, fasulye ilave edilerek pişirilmektedir. Tereyağı eritildikten sonra salçası ve tarhanası eklenerek soğuk su ile karıştırılarak pişirilir, sıcak olarak servis yapılır.
Kazan Tarhanası (Sütlü Tarhana, Nohutlu Tarhana) Açıklama :
Anadolu’da yaygın olan tarhana çorbası Bursa’nın ova ve dağ bölgesinde farklı malzemeler kullanılarak yapılmaktadır. Geleneksel Bursa mutfağında önemli bir yeri olan tarhana çorbası kahvaltı başta olmak üzere her öğünde tüketilmektedir. Tarhanaya konu veren baharatlardan oluşan ve “tarhana kokusu “ adı verilen baharatlar özellikle tarhana yapılan yaz aylarında yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ancak Osmanlı Saray Mutfağındaki ziyafet yine de farklı şekillerde kapanmıştı:
Zilhicce tarihinde sofradakilere en son aş-ı köfte, böbrek ve söğüş et ikram edilirken, 6 Zilhicce tarihinde ziyafet böbrek, tarhana çorbası, söğüş et, kesme ve lapa-ı paça ile sona ermişti. Paça lapası belki de bir yahniydi. Saraydaki “gılman”larm i ve 6 Zilhicce tarihli ziyafetlere katılmadıkları belli, zira bu tarihlerde onlara her zamanki gibi dane-i sade ve mastabe, ek olarak da ta’amı bürri ve mercimek çorbası (şurba-ı ‘ades) verilmişti.