Halk Sağlığında Doğru Bilinen Yanlışlar Nelerdir? Gaz yapmayan yiyecekler Nelerdir? Gaz yapan yiyeceklerNelerdir?
Prof. Dr. Kayıhan Pala, halk arasında doğru bilinen yanlışları açıkladı.
Uludağ Üniversitesi (UÜ) Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Kayıhan Pala, halk arasındaki "Balık ile yoğurdu birlikte tüketmek zehirlenmeye yol açar", "Vitamini meyvenin kabuğundadır", "Terliyken soğuk su içmek hasta eder" gibi birçok inanışın tıbbi ve bilimsel dayanağının bulunmadığını bildirdi.
Pala, ülke genelinde halk sağlığı konusunda yaygın olarak bilinen bazı "mitler" bulunduğunu söyledi.
Bunların bir bölümünün geçmişten bugüne kulaktan kulağa aktarılarak ulaştığını anlatan Pala, bazı yanlış inanışlara da uzmanlık alanı olmayanların yaptığı açıklamaların yol açtığını belirtti.
Halk arasında sıklıkla "Soğukta fazla bulunma hasta olursun" ya da "Terliyken çok soğuk su tüketme hastalanırsın" gibi ifadelerin kullanıldığını dile getiren Pala, şöyle devam etti:
"Bu düşünceler tamamen yanlış. Öncelikle hava sıcaklığı ya da soğukluğu doğrudan hastalık nedeni değildir. Hastalığa yol açan ana etmen mikroskobik organizmalardır ancak hava ve ortam sıcaklığı kişinin hastalığa yakalanmasını kolaylaştırabilir.
Örneğin soğuk havalarda direnci düşen bireylerde hastalık etmenleri, daha kolay hastalık yapar. İnsanlar ortamda var olan etmenlerin etkisi nedeniyle hastalanırlar, yoksa 'Soğuk su içtin, hastalanırsın' yaklaşımı doğru değil."
Pala, ''Bir meyvenin tüm vitamininin kabuğunda bulunduğu anlayışı da hiç doğru değil. Bazı meyvelerin kabuğunda ağırlıklı vitamin olabilir bazılarının ise içeriğinde." bilgisini verdi.
''Günde mutlaka 2 litre su için yaklaşımı doğru değil"
Gıda zehirlenmesine yol açacağı endişesiyle birçok yerde balık ile yoğurdun birlikte tüketilmediğine dikkati çeken Pala, "Taze balık ve yoğurdu birlikte tüketmek hiçbir sağlık problemine yol açmaz ve besin zehirlenmesine de neden olmaz. Besin zehirlenmesi, zararlı bakterilerin ürediği kirlenmiş yiyeceklerin tüketilmesi sonucunda oluşur.'' dedi.
"Günde mutlaka 2 litre su için" yaklaşımının da doğru olmadığını anlatan Pala, şunları kaydetti:
"Kişinin az su tüketmesi sağlığı için zararlıdır fakat gereğinden fazla su tüketmesi de zararlı olabilir. Bu konuda Türk Nefroloji Derneğinin bilimsel açıklamaları var. Herkesin vücudunun özellikleri, günlük enerji tüketimi ile yaşı ve cinsiyetine göre su içmesi daha uygundur.
Gün içinde çok terleyen birinin 3 litre su içmesi gerekirken, fazla aktivitede bulunmayan birisine 2 litre yeterli olabilir."
Pala, "Halkın büyük bölümünün doğru sandığı bir tıbbi mit de hapşırınca kalbin anlık durduğu önermesidir. Bu da tamamen yanlış. Hapşırınca hiçbir vücut organı ya da sistemi kesinlikle durmaz.'' diye konuştu.
"Sağlıklı besin" tanımının kişiden kişiye göre değiştiğini vurgulayan Pala, insanların yaşam biçimi, kültürü, cinsiyeti, yaşı ve beden kitle endeksinin farklı olduğunu, bu nedenle aynı besin maddesinin herkeste aynı etkiyi oluşturmayacağını söyledi.
Anadolu'da bazı yerlerde "aşırı yalan söyleyenleri hıçkırık tuttuğuna" ilişkin bir kanının bulunduğunu dile getiren Pala, "Hıçkırık, diyaframın istemsiz olarak aniden kasılmasıdır. Yani beyin, diyaframı hızla kasar ve bu da zaman zaman hıçkırığa neden olabilir. Ayrıca asitli içecekler, aşırı alkol, acı ve baharatlı gıdaların tüketimi, aşırı ilaç kullanımı, hazımsızlık da hıçkırık nedenlerindendir. Yalan söylemekle hıçkırık arasında hiçbir ilişki kurulamaz." dedi.
Gaz yapan yiyecekler...
Gaz yapan yiyecekler hangileridir ve bu yiyecekler nasıl tüketilmeli? İşte cevabı...
Gaz yapan yiyecekler...
Posa ve şeker yönünden zengin yiyecekler, bağırsaklarda sindirim sırasında çıkan gaz miktarını artırır. Bu yiyecekleri tanımak ve nasıl tüketileceğini bilmek gaz sorununu azaltabilir.
Yediklerimiz neden gaz yapar?
Gaz, yiyeceklerin sindirimi sonucunda oluşan doğal bir durumdur ve farkında olarak ya da olmayarak günde ortalama 10 kez vücuttan atılır. Gazın günlük hayatı etkileyecek dereceye gelmesinin nedeni, midede yiyeceklerin iyi sindirilmeden bağırsaklara gitmesidir. Bu durumda bağırsaklar fazla mesai yapar ve gaz üretimi artar. Besinlerin midede iyi sindirilmemesinin nedeni genellikle iyi çiğnenmemeleridir. Bunun dışında lifli veya diğer adı ile posalı gıdalarla şekerli yiyeceklerin tüketimine bağlı olarak gaz artabilir. Bağırsaklarda sindirimi kolaylaştıran lifli gıdalar, kontrolsüz tüketildiklerinde gaz yapar.
Gaz yapan yiyecekler nasıl yenmeli?
Gaz sorununu azaltmak için gaz yapan yiyecekleri tüketmemek yanlıştır. Doğru çözüm yolu, gaz yapan yiyecekleri bir arada ya da aynı gün tüketmemek olabilir.
Gaz yapan yiyecekler
Aşağıdaki listede şeker ya da yüksek besin lifi sebebi ile gaz yaptığı bilinen bazı yiyecekleri bulabilirsiniz. Ancak bu liste gaza neden olan gıdaların tam listesi değildir. Yaş aralığınıza, vitamin ve mineral ihtiyacınıza, sağlık koşullarınıza en uygun beslenme programı için bir uzmana başvurabilirsiniz.
İşte gaz yapan yiyeceklerin listesi:
- Fasulye
- Nohut
- Mercimek
İşte gaz yapan yiyeceklerden baklagiller-besin-grubu
- Soğan
- Patates
- Lahana
- Enginar
- Bezelye
- Karnabahar
- Kereviz
İşte gaz yapan yiyeceklerden kereviz-ve-enginar
- Brüksel lahanası
- Kuşkonmaz
- Brokoli
emzirirken-gaz-yapan-besinlerden-uzak-durun!
- Havuç
- Salatalık
- Turp
- Yeşil biber
- Muz
- Elma
- Armu
- Portakal
İşte gaz yapan yiyeceklerden
- Kuru erik
- Kuru üzüm
- Kayısı
- Şeftali
meyeveler
- Süt ve süt ürünler
- Dondurma
- Peynir
- Buğday
- Yulaf kepeği
- Gazlı içecekler ve meyve suları
Gaz yapmayan yiyecekler
İnsan vücudunda her gün toplam 1-2 litre kadar gaz oluşur ve vücuttan atılır. Özellikle yemeklerden sonra meydana gelen gaz problemi sindirim sisteminin her gıdayı sindirememesi nedeniyle meydana gelir. Pirinç, sarımsak, muz, fesleğen, hint safranı, nane, muz, keten yağı gibi besinler gaz oluşumunu engeller ve sindirim sistemimi rahatlatır.
Son yıllarda oldukça sık rastlanılan mide rahatsızlıklarının birçoğu beslenme kaynaklı olabiliyor. Mide yanması, gaz, şişkinlik... Bu gibi problemleri yaşayanların öncelikle bir Gastroenterolog ile görüşerek sindirim sisteminde bir hastalık olup olmadığını kontrol ettirmesi gerekiyor.
Bunun yanı sıra bazı yemekler de sebepsiz yere kişide şişkinliğe neden olurken bazı besinler de sindirimi kolaylaştırıyor.
İşte gaz problemi yaşayan insanların tüketmesi gereken gıdalar:
Pirinç
Rafine edilmemiş pirinçteki lif oranı çok yüksektir. İshal, mide bulantısı ve mide ekşimesi gibi sorunları olan kişilerin pirinç içeren besinler yemesi önerilir. Pirincin kaynatıldığı suyun içilmesi de ishale çözüm olur.
Sarımsak
Çin tıbbında sarımsak enfeksiyona bağlı ishal, kronik öksürük, astım, sindirim bozuklukları, cilt kızarıklıkları ve mide şişkinliğine karşı kullanılır.
Stresin de tetiklediği mide ağrılarını kızarmış ve asitli yiyecekler artırıyor.
Karahindiba
C vitamini açısından oldukça zengin olan bu bitki kanı temizler ve sindirime yardımcı olur.
Keten Yağı
Keten tohumu ve keten yağı bağışıklık sistemini güçlendirir, kolesterolü ve tansiyonu düzenler.
Bağırsakların temizlenmesine yardımcı olan keten besinlerin daha hızlı sindirilmesine yardımcı olur.
Fesleğen
Şişkinlik, mide krampı, kolikler ve sindirim problemlerini giderir. Enfeksiyonlara karşı oldukça etkili olan fesleğenin yatıştırıcı etkisi de vardır. Soğuk algınlığı, grip, öksürük, ishal, arterit, stres ve besin zehirlenmesi durumlarında fesleğen tüketilmesi önerilir.
Şişkinlik ve gaz problemlerinin nedenleri:
Mide ve barsak hastalıkları
Hava yutmak
Sindirilmemiş besinler – besin intoleransları
Kronik kabızlık-ishal
İrritabl barsak sendromu
Muz
İshal şikayeti olan kişilerde muz oldukça etkilidir. Ayrıca bağırsaklardaki yararlı bakteriler içinde yardımcı bir besin maddesidir.
Rezene
Kasları yumuşatan ve spazmlara iyi gelen rezene gaz ve şişkinliği azaltır. Mide ağrısı bulananlar ve karın ağrısı çekenlerin kullanması uygundur. Rezene çayı östrojenin etkilerini artırır.
Zencefil
Her sabah zencefil suyu tüketen insanlar hazımsızlık ve kabızlık problemlerini, genele kıyasla daha az yaşama eğilimindedirler. Çünkü zencefil, bağırsaklardaki atıklardan kurtulmayı kolaylaştıran bir besin maddesi olan lif içerir.
Zencefil, mide asitlerinin artmasını ve bağırsakta gaz birikmesini kontrol altına almaya yardımcı olur.
Nane
Sindirim sistemi ve mide için çok faydalıdır. Sindirimi kolaylaştırır. Gaz söktürücüdür. Bağırsak kurtlarını düşürmeye yardımcı olur. Ülsere ve mide yanmasına iyi gelir. Kusmayı, mide bulantısını ve ağrısını önler.
Mide şişkinliği ve gazı engellemek için alabileceğiniz önlemler
- Yavaş yavaş, en az 30 dk yayarak yemek sürenizi uzatın.
- Çok konuşmadan yemek yemeye çalışın.
- Hafif (buharda, ızgara, haşlama) besinler tüketin.
- Lahana, karnabahar, bürüksel lahanası, biber tarzı besinler gaz yapabilir, bir süre bu tür sebzeleri tüketmeyin.
- Kurubaklagiller gaz yapabilir, kurubaklagiller yerine diğer gaz yapmayan sebze yemeklerini tercih ediniz.
- Çiğ sebze ve salata yerine iyi pişmiş, buharda veya haşlanmış sebzeleri tercih edin.
- Az az sık sık, mideyi yormadan beslenin.
- Aralarda sakız çiğnemeyin.
- Asitli içecekler yerine limonata, su için.
- Süt çok fazla gaz yapıyorsa laktozsuz tercih edin.
- Çiğ meyve yemekte zorlanıyorsanız fırında pişirin veya komposto yapın.
Çok fazla gaz sıkıntısı yaşayan kişilerin özellikle de fasulye çeşitlerinden, bulgur ve mercimekten ve nohuttan uzak durması gerekmektedir.