Dünyada üretilen tüm gıdaların üçte biri 'yaklaşık 1.3 milyar ton' gıda kaybediliyor veya israf ediliyor. Avrupa’nın başı çektiği gıda israfına karşı her gün yeni yasalar çıkıyor. Küresel olarak ortalama yüzde 30’u israf edilen gıdalar konusunda Türkiye’de de düzenlemeler geliyor.
Dünyada üretilen tüm gıdaların üçte biri – yaklaşık 1.3 milyar ton gıda – kaybediliyor veya israf ediliyor. Bu da küresel ekonomiye her yıl 940 milyar dolara yakın bir maliyete neden oluyor. Gıda atığı bir ülke olsaydı, ABD ve Çin'den sonra en çok sera gazı salan üçüncü ülke olurdu. Ülkeler de bu atık problemine karşı yasal düzenlemelere gidiyor.
Avrupa Birliği Komisyonu iki yıl önce başladığı bir düzenleme ile AB çapında gıda atığını bir seviyeye çekmeyi zorunlu hale getirecek. 2023 yılı sonuna kadar AB genelinde gıda israfını azaltmak için yasal olarak bağlayıcı hedefler önerilecek. İspanya bunlara son örnek. İspanyol hükümeti, çöpe atılan gıdayı azaltmak için evde kalan artıkları almayı, reçel yapmayı ve tarihi sona erecek ürünlere indirim yapmayı teşvik ediyor.
60 Bin Euro Cezası Var
Süpermarket ve mağazalardan son kullanma tarihi geçmek üzere olan ürünlerin fiyatlarını düşürmeleri ve kullanılmayacak olanları mahalle derneklerine ve gıda bankalarına bağışlamaları istenecek. İşletmeler, çöpe attıkları gıda miktarını azaltmazlarsa 60 bin euroya kadar para cezasına çarptırılabilecek. Hükümet, İspanya'nın her yıl 1 milyon tondan fazla yiyecek ve içeceği çöpe attığını tespit etmiş durumda. Bu rakam, kişi başına yaklaşık 31 kilograma ve her birey için yaklaşık 250 euro'ya eşdeğer.
Düzenlemeler Geliyor
Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından başlatılan ve Emine Erdoğan'ın himayelerinde devam eden
Sıfır Atık Projesi var. Aynı zamanda
topraktan tabağa gibi projeler ile semt pazarlarındaki atıklardan kurtarılabilir olanlardan salça ve reçel gibi ürünler yapılıyor. Geri kalan atıklar ise kompost yapılarak topraktan tabağa çiftçiye bedava veriliyor. Bu konuda Meclis'te de çalışmalar yürütülüyor.
Projeyi yürüten Şef
Ebru Baybara Demir, "AK Parti İzmir Milletvekili Ceyda Bölünmez Çankırı desteği ile hayata geçirdiğimiz projenin pilot uygulaması, TBMM Dilekçe Komisyonu tarafından gerçekleştirilen incelemede takdir topladı. Dilekçe komisyonunun üzerine çalıştığı konu, nüfusu 100 binin üzerinde olan her ilçede bu projenin belediyeler tarafından uygulanabilir hale gelmesi" dedi.
Bakanlık: Mevzuat Alt Yapısı Oluşturuldu
TÜİK 2020 verisine göre Türkiye'de yılda 32.3 milyon ton atık oluşuyor ve yüzde 50'si biyobozunur atık. Atıkların azaltılması ve geri kazanımı için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı mevzuat altyapısını oluşturdu.
Kalkınma programları ve strateji belgelerinde hedef olarak yer aldı. Bakanlık yetkilileri şu değerlendirmede bulundu: "HOREKA (otel, restoran ve kafeterya), kurum/kuruluş, işletme, öğrenci yurdu, eğitim kurumlarının yemekhaneleri gibi yerlerde israfının önlenmesi ve atığın azaltılması için 2021'de yapılan düzenleme ile toptancı hallerinde ve pazar yerlerinde gıda atıklarının belediyeler tarafından ayrı biriktirilmesine yönelik sistem kurulması zorunluluk olarak yer aldı.
Hallerden, semt pazarlarından toplanan atık sebze ve meyvelerle hazırlanan kompostlar geçirgenliğini yitiren toprağın yapısını iyileştiriyor. Bunun yanı sıra çeşitliliğin artmasını sağlıyor. Bitkilerin daha sağlıklı, yaygın ve derin kökler geliştirmesine yardımcı oluyor. Bu süreçle birlikte toprağın su tutma kapasitesi artıyor ve erozyon oluşumu azalıyor. Düzenli kullanımla da kimyasal gübre kullanımını 5'te 1'e düşüyor."