Aşçı Yahya Baba Tablosu Nerede Sergilenecek?
Aşçı Yahya Baba Kimdir?
Edirne (d.? / ö.?)
Aşçı Yahya Baba Edirne velilerindendir. Doğum ve vefat tarihleri belli değildir. Hayatı hakkında kaynaklarda bilgi yoktur. On beşinci asırda yaşamıştır. Tunca kenarında, Sultan külliyesinde
aşçılık mesleğinde
aşçıbaşılık yapardı.
Pişirdiği güzel yemekleri yiyip, Yüce Allah'a şükreder "devma-ı devlet, nasib-i cennet" diye dua ederdi. Yemekten sonra sohbet ettiği zaman: "Vücudunu gıda ile besleyen şeklen pehlivan olur.
Ruhunu Allah aşkıyla dolduran gönülden evliya olur. Helal lokma ibadet ettirir, haram lokma ise kötü yola sevk ettirir. Sizin karnınız toksa, hüner başka açları da görmektir" buyururdu.
Aşçı Yahya Baba Hazretleri, askerlerden arta kalan pirinç pilavını Tunca nehrine döker, onları da balıklara yedirirdi. Bir gün hazineden fazla pirinç aldığı için pilavın her gün arttığını ve fazlasını nehre döktüğünü Padişah II. Bayezid'e ihbar ederler.
Padişah da: "Yahya Baba! Bu yaptığın israf değil midir?" demesi üzerine, binlerce balık başını sudan çıkarıp:
"Sultanım! Devletin artığını bize çok mu görüyorsun? Senin devletinin ikramı sadece insanlara mıdır?" dediler. Aşçı Yahya Baba orada secdeye kapanarak ruhunu teslim etti. Onun büyüklüğünü anlamayanlar yaptıklarına çok pişman oldular.
Muhteşem bir cenaze merasimi ile külliyenin kuzey tarafındaki bahçeye defnedildi.
Yüce Allah sırrını mukaddes ve mübarek kılsın.
Aşçı Yahya Baba tablosu, Sultan II. Bayezid Külliyesi’nde sergilenecek
Trakya Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümü mezunu Gürkan Uygun’un tual üzerine yağlı boyayla yaptığı resmedildiği tablo, Edirne’deki Sultan II. Bayezid Külliyesi’nde sergilenecek.
Edirne’nin en çok ziyaret edilen noktalarından biri olan ve 2016 yılından bu yana UNESCO’nun ‘dünya kültür mirası geçici listesi’nde bulunan Sultan II. Bayezid Külliyesi’nin 15’inci yüzyılda aşçılığını yapan Aşçı Yahya Baba Hazretleri’nin balıkları besleme geleneği, yağlı boya tabloyla müze ziyaretçilerine anlatılacak.
Trakya Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümü mezunu olan ve Hacettepe Üniversitesi’nde yüksek lisans eğitimine devam eden Güray Uygun, Trakya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu’nu ziyaret ederek Aşçı Yahya Baba’nın mevcudata pirinç verme âdetini resmettiği tablosunu takdim etti.
Rektör Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu, Aşçı Yahya Baba’nın
mutfak tarihimizde Osmanlı medeniyetinin sadece insana değil her canlıya verdiği değerin güzel bir örneği olduğunu ifade ederek, “İmaret Müzesi’nin en önemli figürü olarak ön plana çıkan Aşçı Yahya Baba, genç sanatçımızın resmettiği tablo ile külliyemizdeki yerini almış olacak. Külliye için oldukça güzel ve tamamlayıcı olacak bu güzel tablo için Gürkan Uygun’a teşekkür ediyorum.” dedi.
Sanatçı Güray Uygun da 140’a 180 santimetre ölçülerinde tual üzerine yağlı boyayla yaptığı çalışmada, 500 yıl önce Aşçı Yahya Baba tarafından gerçekleştirilen mevcudatı pirinçle besleme adetini gözler önüne sermeye çalıştığını ifade ederek eserinin külliyede sergilenecek olmasından ötürü büyük mutluluk duyduğunu ifade etti.
Aşçı Yahya Baba 'nın En Meşhurların Son Sözleri Nelerdir?
Yahya Baba, II. Bâyezîd Hân zamanında, Edirne Bâyezid Külliyesi’nin
Tekke Mutfak Kültüründe aşçılarından biridir... Arkadaşları hoşaf, kebap sebze, bakliyat pişirir. Ama onun ihtisası pilavdır. Mübârek işe girişti mi, ibadet ettiğini sanırsınız. Pirinçleri salevat getire getire ayıklar, yağını tekbirlerle eritir. Tuzunu Besmele ile, suyunu Fatihalarla salar. Zaman zaman gözünü yumar, enbiyayı, evliyayı aracı yapar, Allah’tan bereket arzular...
Onun pilavı herkese yeter, hatta artar. Ancak o tek pirinç tanesine bile kıyamaz; artanı Tunca Nehrine atar. Balıklar onun geleceği saati bilir, köprü başında toplanırlar.
“Bu bir keramettir!”
Kilerci, bakar pilav artıyor; pirinci aşçıya az vermeye başlar. Ama Yahya Baba bir kere bile “Bu prinç yeter mi?” demez. Kilerci şaşkındır. Her gün pirinç miktarını biraz daha kısar ama pilav azalmaz, aksine çoğalır. Yine herkes doyar, Tunca’nın balıkları bile nasibini alırlar. Kilerci, bunu izah edecek tek kelime bilir:
“Bu bir keramet!”
Çok dener ve emin olunca Pâdişaha çıkar. “Bu Yahya Baba boş bir adam değil Sultanım der, halbuki biz ona amele muamelesi yapıyoruz.”
Bâyezîd-i Velî gönül ehlidir ve aşçı ile tanışmak ister. Kilerci ile bir plan yaparlar. O gün Yahya Baba’ya çok az, hatta gülünç denilecek kadar az pirinç verilir. O her zamanki gibi okur, âlemlerin Rabbi’nden Halil İbrahim bereketi diler. Pilavı çok lezzetli olur, üstelik kazanlara sığmaz. Yahya Baba artanları yine yüklenir, Tunca’nın yolunu tutar. Tam kepçeyi daldırıp balıklara atarken Padişah ortaya çıkar:
-Ne oluyor bre, der! Yoksa devlet malını israf mı edersin?
Artık sırrı ifşa olmuştur...
Yahya Baba tutulur kalır. Ancak balıklar kafalarını sudan çıkarıp;
-Ayıp olmuyor mu Sultanım, derler. Koca devletin artığını bize çok mu görüyorsun?
Yahya Baba öylesine mahçup olur ki, anlatılamaz. Utancından secdeye kapanır, Allah’a sığınır. Bâyezîd-i Velî onun kalkmasını bekler, ama geçmiş ola. Çünkü sırrı ifşa olmuştur...
Mübarek çoktan rûhunu teslim edip kavuşmuştur rahmet-i Rahmana...