Ulus Markalaşması ve Yemek Kültürü İlişkisi...
Ayşegül Elif ÇAYCI
Kamu diplomasisi, güçlü bir imaj oluşturmak ve ülkenin iyi bir üne kavuşturulması için pazarlama ve milliyetçiliği kullanan, daha ticari bir kavramdır. Kavram, bir devletin kendi imajını ve dünyanın geri kalanının o ülkeyi nasıl gördüğünü temel almaktadır. Bu da o ülkenin ulus kimliğini ifade etmektedir.
Bir kimliğin yaratılması veya yeniden şekillendirilmesi, imaja etki eden unsurlardır. Ulus Markalaşma teorisini ortaya koyan Simon Anholt, bir ülkenin içeride ve dışarıda nasıl temsil edildiğinin, hem ülke sınırları içerisinde yaşayan insanları hem de ülke dışındaki yabancıları güçlü bir şekilde etkilediğini ileri sürmektedir.
Ulusmarkalaşma, yabancıların bir ulusu daha olumlu görmesini sağlamak ve ülke imajını geliştirmek için çalışmaktadır. Ticari açıdan bakıldığında, bir ülkenin daha olumlu bir imaj yaratması, o ülkenin dünya çapında daha iyi ekonomik ilişkiler kurmasına olanak sağlamaktadır (Anholt, 2007, s. 8). Marka bilinci oluşturmada, bir ülkenin kendi ekonomisi ve vatandaşları için imaj çalışması yapmaları gerekmektedir.
Gastronomi Araştırmalarında
Her ne kadar bir çok ülke aynı ürünü (toprak, altyapı, eğitimli insanlar ve yönetişim sistemi vb.) sunsa da, bunlar genellikle küresel ölçekte; yatırım, turizm ve politik güç için birbirleriyle rekabet etmeleri gerekmektedir (Ham, 2008, s. 129).
Ulus markalaşmasını bu denli önemli bir konu haline getiren ve bu konuyu gastrodiplomasi tartışmasına dahil eden, ulusun bir ürün olarak sunulmasıdır. Etkili bir gastrodiplomasi kampanyasının oluşturulmasında milliyetçilik ve ulus markalaşma kavramları önemli rol oynamaktadır. Sosyolog Michaela DeSoucey, bu bağlantıyı vurgulamak için gastronomi terimini kullanmaktadır.
Milliyetçilik ve gastronomiyi bir araya getiren gastro-mlliyetçilik; yemek üretimi, dağıtımı ve tüketimini; ulusal bağların duygusal gücünü ve beslenmeyi, pazarlamayı sağlayacak milliyetçi duyguların kullanımını sınırlamak veya sürdürmeye işaret etmektedir (DeSoucey, 2010, s. 433).
Milletler, ulus markalaşma sürecinde mutfaklarının gücünden sıklıkla faydalanmaktadırlar. Böylelikle, yabancılar kendi mutfakları dışında bir mutfağa ait olan yemeği yediklerinde, onu ülkeyle özdeşleştirirler ve o ülkeyle olan ilişkilerini güçlendirebilirler. Bir ülkenin yiyeceklerinin gücüne sahip çıkması için, kendisine ait ulusal bir mutfak gereklidir.
Antropolog Arjun Appadurai’nin ulusal mutfaklarla ilgili çalışmalarında, yemek kitaplarının oluşturulmasının, Hindistan gibi postkolonyal ülkeler için ulusal mutfak yaratılmasında önemli rol oynadığından söz etmektedir.
Örneğin;
UNESCO tarafından tanınan mutfaklara bakıldığında, bir mutfağın ulusal veya uluslararası durumunu pekiştiren harici bir kaynak olduğunu söylemek mümkündür. Özgünlük kaçınılmaz bir biçimde, bu tartışmada da karşımıza çıkmaktadır; çünkü nispeten blinmeyen mutfakları olan ülkeler, yemeklerini dünyaya tanıtacakları bir marka yaratmak için aktif olarak çalışmalarını sürdürmektedirler.
Gastrodiplomasi, az tanınan ülkeler için uluslararası ilgi çekme noktasında yardımcı olmaktadır. Diğer ülkelerdeki insanlar tarafından mutfağın farkedilmesi, sadece o ülkenin mutfağıyla ilgilenmeleriyle sınırlı kalmayacaktır;
Aynı zamanda o ülkenin dünya görüşlerini ve kültürel özelliklerini de merak edeceklerdir. Bu yatırım, turizm ve politik güç için ulusal rekabet açısından faydalı olmanın yanı sıra, uluslararası düzeyde beğeni toplamak için küçük ama önemli bir adımdır. Gastrodiplomasi açısından düşünüldüğünde, ulusal markalaşmanın ticari yönleri göz ardı edilmemelidir.