SK Berfend BER: Türk Sokak Yiyecekleri
Böylesi yaşamın bir parçası, damaklarımıza kazınmış lezzet dolu geleneksel Türk halk mutfağı yiyeceklerinin sokağa yansıyan lezzetlerinin kültürel vazgeçilmezleri, belki de tek tek kaybolmakta veya özel gün etkinliklerinin başrol oyuncuları olarak yaşatılmaya çalışılarak da kaybolmuş olduğunun tasdik edilerek gösterilmesi ise meselenin acı olanı. En acısı ise kaybettirmiş olanların bunu göstermiş olması.
Türk sokak yiyecekleri ile ilgili yapmış bulunduğum araştırmaların neticesinde edindiğim tek gerçek şu;
maalesef sahibi bulunduğumuz Türk halk mutfağımızın temalaşarak sokağa yansıyan kültürel değerini maalesef bizler, hepimiz nedense derinliğinde bilmiyoruz. Yaşam yolunda öğün beslenme için ucuz karnımızı doyurmuş, sokak satıcılarımızın hünerli sunumunda hep lezzetinde tadına varmış, gün süreçlerinde hep onunla ayaküstü övünerek dağlara sırtımızı yaslamış, varlıklarının gerçeğine nedense gözümüzü geçmişimizle kapatmış, yelkenleri fora etmişiz. Kaderlerini ise rüzgârın esintisine bırakmışız.
Onlar ne tarafa, biz oraya veya kayboluşları ile birlikte hatıralarımızda damaklara kazınmış bu lezzetleri hep orada burada hep arar olmuşuz veya bazılarını tamamen unutmuşuz. Değerlerini bilmemişiz. Bahsini dahi süreçleri ile yeterli yapmamışız. Zaman zamanda hakkında ve haklarında isabetli veya isabetsiz hep atıp tutmuşuz. Adeta geçmiş kültürel değerlerimizi karartırcasına.
Bu konuda algıda üç beş duyarlı gastronomi yazarları ile yurt içi ve yurt dışı web gezi ve gastronomi sitelerinde yazan yiyecek ve içecek Türk gönül dostlarının dışında elle tutulacak hiç bir şey de yok, aslında.
Asıl ürkütücü boyutu ise gerek ülkemizi ziyaret eden gerekse yiyecek ve içecek ile ilgi yayın yapan yayın kuruluşları, gastronomi editörlerinin kaleme aldığı yazılar ile kültürel değerimiz Türk mutfak sanatımızın, hani o Dünya da ki üç mutfaktan biri olarak övündüğümüz, hani onunla ilgili bir halt yapamadığımız, birbirimizi ağırlar misali sadece sınırlarımızda kalıp, konuşup durduğumuz, bir türlü varlığını kendimize dahi kabul ettiremediğimiz Geleneksel Türk Mutfağımızın sokağa yansımış yöresel veya bölgesel birbirinden farklı çeşitli lezzetlerini gözümüzün içerisine sokarcasına göstermeleri yok mu?
Üstelik bazılarımız sokak yiyeceklerimizden utanırken. Hatta varlığı halen süre gelen geleneksel kültürel değerimizin bazı lezzetleri ile ilgili yapmış bulundukları araştırmalarının neticesinde; Dünya'nın en lezzetli ve talepli sokak yiyecekleri arasında ilk sıralara yerleştirmeleri bir de yok mu? Halen utanmaya devam edin dercesine!
Araştırma değerlendirmeleri sadece yöresel lezzetlerin ülkenin o şehirleri ile değil, o şehirlerin bu lezzetlerini Dünya'nın başka anakent şehirlerindeki beğeni ve talebini de dikkate alarak gerçekleştirmiş bulunmalarıdır. Bunlardan bir tanesi; ABD'de yayınlanan Food & Wine dergisi 24 Dünya şehri içerisinde Dünya'da " en iyi sokak yiyeceği " yenilebilecek şehrini seçerken listede üçüncü sırada yer alan Berlin’deki en lezzetli sokak yiyeceklerinden biri olarak da Türk dönerine yer vermiş olmalarıdır.
İstanbul'u ise listede beşinci sıraya oturtmuşlardır. İstanbul'un, şehrin her yerine dağılmış yiyecek ve içecek büfeleriyle çok fazla, hızlı yiyecek önermesine dikkat çekerek özellikle seyyar sokak satıcılarımızın sattığı börek çeşitleri ile simit ve kumpiri işaret etmiş olmalarıdır.
Ayrıca, ülkemiz her karışını büyük bir heyecan, keyif ve iştahla ziyaret eden gastro turistlerin kendi web ve blog sitelerinde fotoğraflarıyla yayınlandıkları sokak yiyeceklerimizin lezzet dolu satırlarını herkesin dikkatlicene okumasını isterim. Pes doğrusu! Aptallaşıyorsunuz! Zaten google arama motorunda " Turkish Street Food / Türk Sokak Yiyecekleri " yazdınız mı sadece birer, birer onlar çıkıyor. (Yıl 2012'de öyleydi sanırım bugünde aynı ) Yazdıklarını okuduğunuzda bizleri gururlandırıyor, heyecanlandırıyor düşünüldüğünde ise içinizi adeta acıtıyor. Hele, yabancı mutfak şef aşçılarının yazıları yok mu? Bizimkiler " ne yapıyor? " diye de kendinize sormaktan alamıyorsunuz...
Bir de yiyecek ve içekleri tümden sunumları ve görselliklerinde temalaştıran tek tek kaybolmaya yüz tutmuş veya kaybolmuş nevi şahsına münhasır efsane satıcılarımız var ya! Yeşil Turşucu Süleyman abi ( Seyyar turşu arabası yeşil ) , Macuncu Kel Cambaz ( Saplı macunu atıp alın/keline yapıştırır), Kırmızı Beyaz Elma Şekerci (Kıyafeti baştan aşağı ayakkabısı dahil beyaz ), Tokuş Yumurtacı, Sütlü Alibeyköy (Mısırcı) vb. Küçük büyük, hayat yolumuzun her kaldırımın taşında hatıralarımız ile dolu kaybolmuş yiyecek ve içecek sokak seyyar satıcılarını unutmak bir kenara, resmini gördüğümüzde, hatırlatıldığında veya anlatıldığında yani onların varlığında, yeniden canlanan, çocukluk, gençlik yılları ve aşklarınız, arkadaşlıklarınız, yaşadığınız mahalleniz, sokaklarınız ve caddeleriniz veya okul yollarınız, ahşap cumbalı evleriniz, hatta mahallenin ortasında duran, anıt citlenbit ağacınız bir bir hatırlanıp sizi sizden alıp yaşanmışların derinliklerine buruk ama hoş hatıralarına sürüklüyor.
Böylesi yaşamın bir parçası, damaklarımıza kazınmış lezzet dolu geleneksel Türk halk mutfağı yiyeceklerinin sokağa yansıyan lezzetlerinin kültürel vazgeçilmezleri belki de tek tek kaybolmakta veya özel gün etkinliklerinin başrol oyuncuları olarak yaşatılmaya çalışılarak da kaybolmuş olduğunun tasdik edilerek gösterilmesi ise meselenin acı olanı. En acısı ise kaybettirmiş olanların bunu göstermiş olması.
Ahmet Örs’ün Hande ÖZDOĞAN'nın "Flavours of the street - Turkey / Türkiye'nin Sokak Lezzetleri " adlı yurt dışı bir yayınevi için hazırlamış bulunduğu sadece ingilizce basılan kitabı ile ilgili satırlara da yer vermiş olduğu " Sokak yemekleri tarihe karışıyor " başlıklı köşe yazısında ifade ettiği gibi;
" Sokak yemekleri bizim gibi çağdaşlaşma özentisi içindeki ülkelerin varlığından utanç duydukları ve ne pahasına olursa olsun yok etmeye çalıştıkları kültür varlıkları. Oysa bu lezzetleri bir daha geri gelmemek üzere yitirmek bizi ciddi biçimde yoksullaştıracak. "
Sözün bittiği yer, söylenecek tek bir söz yok...
SK Berfend Ber, Türkiye Cumhuriyeti 2018