Glutamin Nedir? L-Glutamin Takviyesi Hangi Durumlarda Kullanılır?
Glutamin (L-glutamin, glutamine) vücudumuzun bir başka amino asit olan “glutamik asidi” kullanarak ürettiği amino asitler (protein yapı taşı) arasında yer almaktadır.
Glutamin üretimini etkileyecek bir faktör yoksa (çeşitli hastalıklar, aşırı fiziksel stres, kanser…) vücudumuz sistemin ihtiyaç duyduğu kadar glutamin üretme kapasitesine sahiptir.
Bağışıklık sisteminin korunması, sindirim sisteminin düzgün çalışması, kas hücresi üretimi ve diğer vücut fonksiyonları için kullanılan glutamin amino asidinin besin takviyesi olarak popülerlik kazanması temel olarak kas kütlesinin artırılmasına yardımcı olduğu yönünde bazı araştırmalar bulunmasından kaynaklanıyor.
Bu konuda yapılan araştırmalar glutamin takviyelerin az olmakla birlikte kas kütlesini artırmaya yardımcı olduğunu ancak esas olarak yoğun bir fiziksel aktivite sonrasında düşen glutamin seviyesini normal düzeylere çekmeye yardımcı olduğunu ortaya koyuyor.
Glutamin Eksikliği Nelere Yol Açar?
Glutamin esansiyel olmayan, yani vücut tarafından sentezlenebilen ve sistemin ihtiyaç duyduğu kadar üretilebilen amino asitler arasında yer alıyor. Ancak çeşitli hastalıklar yada fiziksel ve ruhsal stres ihtiyaç duyulan glutamin miktarının üretilenden fazla olmasına yol açıyor.
Normalde kas dokusu ve akciğerlerde depolanan glutamin seviyesi düşerse ve bu durum bir süre devam ederse vücut enfeksiyonlara karşı korumasız hale gelir. Buna ek olarak glutamin eksikliği yada diğer bir tabirle glutamin azlığının sindirimi olumsuz yönde etkilediği ve vücudun ihtiyaç duyduğu enerjinin üretilememesinden dolayı halsizliğe yol açtığı bilinmektedir.
Glutamin Takviyesi Hangi Durumlarda Kullanılır?
Herhangi bir sağlık sorununuz yoksa ve yoğun fiziksel aktiviteler yapmıyorsanız l-glutamin takviyesi kullanmanız gerekmez.
Ancak aşağıda listelenen rahatsızlıklardan/durumlardan birini yaşıyorsanız dozajı bir uzman tarafından belirlenen miktarda glutamin desteği kullanmanın faydalarını görebilirsiniz.
Vücut Geliştirme ve Yoğun Fiziksel Aktivite
Glutamin takviyeleri hakkında pek çok bilgi dolaşıyor ancak bu bilgilerin çoğu bilimsel araştırmalara dayanmıyor.
Örneğin glutaminin kilo verdirdiği, daha doğrusu yağ yakılmasına yardımcı olduğu yönünde bilgiler olmasına karşın bu besin takviyesinin böyle bir özelliği yok, en azından bu yönde bir bilimsel çalışma yok.
Vücut geliştirme sporuyla uğraşanlar arasında glutaminin kas kütlesini artırmaya yardımcı olduğu söylense de yapılan çalışmalar glutamin takviyelerinin kas inşasına az miktarda katkıda bulunduğunu gösteriyor.
Fakat glutamin, yoğun ağırlık egzersizleri yapanlar için tamamen faydasız bir besin takviyesi değil. Öncelikle sıkı bir diyet programı sırasında sık karşılaşılan “kilo verirken yağın yanında kas dokusu kaybı”nı önlüyor.
Buna ek olarak aşırı fiziksel aktivite sonrasında (örneğin yoğun ağırlık egzersizleri veya maraton koşmak gibi) görülen “aşırı egzersiz sendromu”nu engelliyor. Aşırı egzersiz sendromunun başlıca belirtileri ise depresyon, halsizlik, çabuk hastalanmak (grip, nezle), artan enfeksiyonlar ve performansın düşmesi.
İltihaplı Bağırsak Hastalığı
Glutamin bağırsakların iç çeperinin korunmasına yardımcı olur. Bu nedenle ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi bağırsakları etkileyen iltihaplı hastalıkların tedavisine yardımcı olan besin takviyeleri arasında gösterilir. Ancak bu alanda daha çok sayıda bilimsel araştırmaya ihtiyaç var.
Kanser Tedavisi
Kanser hastalarının büyük çoğunluğunda glutamin seviyesi düşüktür. Glutamini normal düzeye çekmek için bazı doktorlar glutamin takviyesi kullanılmasını öneriyor.
Glutaminin aynı zamanda kemoterapi nedeniyle ağız içinde çıkan yaraların azaltılmasına ve yine kemoterapiye bağlı olarak görülen ishalin giderilmesine yardımcı olduğu biliniyor.
Fakat glutamin takviyesinin kanser hastalarında yaratabileceği yan etkiler hakkında yapılan araştırma sayısı henüz yetersiz olduğu ve tüm kanser hastalarında aynı olumlu etkiyi yaratmadığı için her onkolog bu takviyeyi önermiyor.
Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci
Herhangi bir yaralanma, ameliyat, enfeksiyon, yanık ve travma sonrası artan kortisol hormonu üretimi glutamin seviyesinin düşmesine yol açabilir. Bu alanda yapılan çalışmalar travma sürecinde glutamin takviyesi kullanmanın kritik hastalarda travma nedeniyle ölümleri azalttığını ortaya koyuyor.
Ayrıca bağışıklık sistemini güçlendiren glutamin cerrahi müdahale sonrası yaşanabilecek olası enfeksiyonlara karşı vücudun direncini artırıyor.
Anjina
Kalbe doğru kan akışının normalden az olması nedeniyle ortaya çıkan anjina halsizlik, çabuk yorulma ve göğüs ağrısı gibi belirtilerle günlük hayatı etkileyen bir rahatsızlıktır.
Bu alanda yapılan araştırmalar anjina tedavisinde kullanılan geleneksel ilaçlara ek olarak glutamin takviyesi kullanmanın hastalarda fiziksel performansı olumlu yönde etkilediğini ortaya koyuyor.
HIV
Glutamin takviyesi HIV’e bağlı olarak görülen ishalin hafifletilmesine ve HIV hastalarında sindirim sistemi sorunları nedeniyle görülen kilo kaybının tersine döndürülmesine yardımcı oluyor.
Yapılan araştırmalara göre düzenli olarak glutamin takviyesi kullanan HIV hastalarında kilo kaybı duruyor ve hastalar kilo almaya başlıyor.
Ne Kadar Glutamin Kullanmalıyım?
Vücut glutamini sentezleyebildiği ve sistemin ihtiyaç duyduğu miktarda glutamin üretebildiği için sağlıklı bir insanın glutamin takviyesi kullanmasına ihtiyaç yok ve bu konuda sağlık kuruluşları tarafından belirlenmiş bir rakam da yok. Yoğun fiziksel aktivite nedeniyle glutamin takviyesi kullanmayı düşünüyorsanız bir beslenme uzmanına danışmalısınız.
Çeşitli hastalıklar nedeniyle alınması gereken glutamin miktarı kişiden kişiye değişebildiği için bu konuda doktorunuzdan bilgi alabilirsiniz.
Glutamin İçeren Besinler
Glutamin takviyesi kullanmanızı gerektirecek bir sağlık sorununuz olmamasına rağmen glutamin miktarını artırmak istiyorsanız glutamin bakımından zengin yiyecekleri daha sık tüketebilirsiniz. Çok fazla seçenek bulunmuyor ancak sığır eti, kümes hayvanları, süt, yoğurt, lor peyniri, balık, sakatatlar, yumurta, çiğ ıspanak, çiğ maydanoz ve lahana glutamin desteği sağlayan gıdalar arasında ilk sıralarda geliyor.
Glutamin Takviyesi Yan Etkileri
Glutamin takviyesi az miktarlarda kullanıldığında genel olarak güvenli kabul edilen besin takviyeleri arasında yer alıyor. Tabii her besin takviyesi için geçerli olan “uzmana danışmadan kullanmayınız” kuralı glutamin içinde geçerli. Yani kendi kendinize aşırı miktarda glutamin takviyesi kullanmanın bazı yan etkileri olabileceğini unutmayın. Üstelik glutamin takviyesi kullanmanızı gerektiren bir durum yoksa boşu boşuna kullanmanın da bir anlamı yok.
Böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı, Reye sendromu (genellikle aspirin kullanımı ile ilişkili nadir bir çocukluk hastalığı), sirozu olan kişiler glutamin almamalıdır. İlerleyen yaşlarda böbrek fonksiyonu zayıfladığı için bu yaşlarda glutamin takviyesi bir doktor kontrolünde kullanılmalı.
Glutamin takviyesi bazı kanser hastalarında kemoterapinin yan etkilerini hafifletmesine karşın kesinlikle doktor kontrolünde ve doktorun önerdiği miktarda tüketilmelidir. Bazı kanser hastalarında olumsuz etkilere yok açarak tümörün büyümesine katkıda bulabilir.
Glutamin, mani olan kişilerde birtakım ruhsal değişimlere neden olabilir. Kullanımından kaçının.
Gebelik ve emzirme dönemindeki etkileri henüz bilinmediği için en güvenli yol kullanmamaktır.
Glutamini toz şeklinde kullanıyorsanız kesinlikle sıcak içeceklerle karıştırarak tüketmeyin çünkü ısı amino asitleri nötralize eder. Glutamin ambalajı kuru ve güneş ışığı görmeyen bir ortamda muhafaza edilmelidir.