Zeytin Çeşitleri Nelerdir? Zeytin Ağacı Nasıl Yetiştirilir?
Zeytin ağacı nasıl budanır? Ege Bölgesinde Yetişen Zeytin Çeşitleri nelerdir? Zeytin Ağacı nasıl dikilir? Zeytin Ağacı Dikim Mesafeleri ne kadar olmalıdır? Zeytin ağacı nasıl gübrelenir? Zeytin Ağacının Toprak İstekleri nelerdir? Zeytin Ağacının İklim ve Sıcaklık İstekleri nelerdir? Modern Zeytin Yetiştiriciliğinin Amaçları nelerdir? Türkiyede Yetişen Zeytin Çeşitleri nelerdir?
Zeytin Ağacı Yetiştirilirken Nelere Dikkat Edilir? Zeytin Ağacı Ekilecek Olan Alan Nasıl Belirlenir? Zeytin Ağacı Dikildikten Sonra Nasıl Büyütülür? Zeytin Ağacı Gübreleme Kuralları Nelerdir? Zeytin Ağacı Ne Zaman İlaçlanır? Zeytin Tarlası Hangi İklime Göre Seçilir? Zeytin Ağacı Ne Zaman Dikilir? Zeytin Ağacı Ne Zaman Sulanır? Zeytin Ağacı Ne Zaman Toplanır?
Zeytin Ağacı Nasıl Dikilir?
Zeytin Ağacı Dikim Mesafeleri Ne Kadar Olmalıdır?
Fideler söz konusu olunca, yetiştiriciler genellikle en az 2-3 yaşında olan fideleri tercih eder. Elbette 1 yıllık fidan da dikebiliriz, ancak bu muhtemelen ilk hasadı geciktirecektir.
Alan seçiminden ve toprak hazırlığından sonra, fidanların dikilecekleri yerler belirlenir. Öncelikle her genç ağacın dikileceği nokta belirlenir ve bunun devamında 50 cm X 50 cm boyutlarında çukurlar açmalıyız. Fidelerin fidanlıktaki gibi aynı derinlikte dikilmesi gerekir. Çukurun yüzeyindeki toprak fidenin kök topunu örtmelidir. Don sorunu olmayan bölgelerde fide dikimi, sonbahar sonu (Kasım ayı ile Şubat sonuna kadar) gibi yapılırken, don sorunu olan bölgelerde dikim son dondan sonra ilkbahar aylarında yapılır.
Hektar Başına Zeytin Ağacı Sayısı Nedir?
Ağaçlar arasındaki dikim mesafeleri söz konusu olunca, çoğunlukla 6 X 6 metre olan dikim mesafesi kullanılır. Bu, kare dikim sistemidir ve hektar başına 272 ağaçla sonuçlanır. Toprak çok verimli ise, zeytin ağaçları yoğun dikim mesafelerinde dikilirler ve bu yoğun dikim ağaçların karşılıklı gölgelenmelerine neden olur.
Ayrıca, her ağacın kökü diğer ağaçların kökleri ile kesişecektir ve birbirleriyle rekabet edeceklerdir. Ancak, dikim mesafelerine karar verirken dikkat etmeniz gereken başka şeyler de vardır örneğin mekanik hasat, istenen kanopi şekli vb. Sonuç olarak, sık ve seyrek dikim sistemi, kare veya dikdörtgen dikim şekillerinin uygunluğu hakkında yıllardır süren bir tartışma vardır. Ticari zeytinliklerde, hektar başına ağaç sayısı 150 ila 900 adet arasında değişmektedir (1 hektar = 10.000 metrekare).
Doğru şekilde yetiştirilip hasat edilen zeytin tanelerinin mükemmel şartlarda işlenmesiyle elde edilen zeytinyağları incelendiğinde kusurlu zeytinyağı veren hiç bir çeşide rastlanmamıştır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Ege Bölgesinde Yetişen Zeytin Çeşitleri;
Bölgede uzun bir geçmişe sahip olan zeytincilik, bölge içinde önemli bir tarım kolu olup halkın ağırlıklı geçim kaynağını oluşturmaktadır.
Ege Bölgesi 63 milyon civarında ağaç varlığı ile büyük bir zeytincilik potansiyeline sahip bulunmakta ve ülkenin toplam ağaç varlığının %67,7’sini oluşturmaktadır.
Ege Bölgesinin En Önemli Çeşitleri
Balıkesir körfez yöresinde “Ayvalık”, İzmir, Aydın ve Muğla illerinin yer aldığı Güney Ege Bölgesinde ‘Memecik’ zeytin çeşididir.
Marmara bölgesi çeşidi olan Gemlik Zeytini de bölgede yaygınlaşmaya başlamıştır.
Marmara Bölgesinde Yetişen Zeytin Çeşitleri;
Bölgede zeytinciliğin geçmişi çok eskilere uzanmaktadır. Özellikle Mudanya, Gemlik ve İznik gibi yörelerde mono kültür şekilde tarım yapılarak orada yaşayan insanların %90’ının geçim kaynağını oluşturmaktadır.
Armara Bölgesinin En Önemli Çeşitleri;
Gemlik çeşididir, diğer çeşitleri; Edincik su, Beyaz yağlık, Çelebi(İznik), Çizmelik (Tekirdağ), Erdek yağlık, Eşek zeytini (Tekirdağ), Samanlı, Şam, Karamürsel su, Siyah salamuralıktır.
Akdeniz Bölgesisinde Yetişen Zeytin Çeşitleri;
Zeytin bu bölgede diğer kültür bitkileri ile rekabet halindedir. Bölgenin mahalli çeşitleri yanında Ege ve Marmara bölgesinin çeşitleride yayılım göstermektedir.
Akdeniz Bölgesisinin En Önemli Çeşitleri;
Büyük Topak Ulak, Çelebi (Silifke), Elmacık, Halhalı (Hatay), Karamani, Sarı Habeşi, Sarıulak, Saurani, Sayfi ve Küçük Topakulak’tır.
Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Yetişen Zeytin Çeşitleri;
Güneydoğu Anadolu Bölgesinin En Önemli Çeşitleri;
Kilis Yağlık, Nizip Yağlık, Halhalı (Derik), Eğriburun (Nizip), Kan Çelebi gibi çeşitlerdir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesisinin Diğer Çeşitleri;
Belluti, Eğriburun (Tatayn), Halhalı, Çelebi, Hamza Çelebi, Hırhalı Çelebi, Hursuki, İri Yuvarlak, Kalem bezi, Mavi, Melkabazı, Tespih Çelebi, Yağ Çelebi, Yağlık Çelebi, Yağlık Sarı Zeytin, Yuvarlak Çelebi, Yuvarlak Halhalı, Yün Çelebi Zoncuk’tur.
Türkiye, dünyadaki zeytin üreten ülkeler arasında ağaç yoğunluğu bakımından 5. sırada, üretim açısından ise 4. sırada yer almaktadır. Zeytin piyasasında sayılı ülkeler arasına girmiş olan ülkemizde farklı bölgelerde değişik türlerde zeytin yetiştirilmektedir.
Kahvaltıların vazgeçilmezi, mucizevi ve şifa kaynağı zeytinin ülkemizde 50'nin üzerinde türü bulunmaktadır. Türkiye bir zeytin ülkesi. Akdeniz ikliminin en belirgin meyvelerinden birisi olan zeytinin ülkemizde 50'nin üzerinde çeşidi (Sinonimlerle birlikte) bulunmaktadır
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Gemlik Zeytini;
Gemlik Bursa, Tekirdağ, Kocaeli, Bilecik, Kastamonu, Zonguldak, Sinop, Samsun, Trabzon, Balıkesir, İzmir, Manisa, Aydın, İçel, Adana, Antalya, Adıyaman ilerini içine alan çok geniş bir coğrafyada yetiştirilir.
Marmara Bölgesi’ndeki ağaç varlığının %80’ini, toplam ağaç sayısının %11’ini oluşturur. Sayı bakımından Memecik ve Ayvalık çeşitlerinden sonra 3. sırada yer alır. Orta kuvvette gelişir. Meyve orta iriliktedir. İyi bakım şartlarında düzenli ürün verir. Verimlidir, kısmen kendine verimlidir. Soğuğa karşı kısmen dayanıklıdır. Çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Edremit - Ayvalık Zeytini;
Çanakkale, Ege Bölgesi Körfez yöresi, İzmir, İçel, Antalya, Adana, Kahramanmaraş ve Mardin’e kadar uzanmaktadır. Toplam ağaç sayısının %19’unu, Ege Bölgesinin %25,3’ünü oluşturur. Yağı kimyasal ve duyusal özellikleri yönünden birinci sırada yer alır. Bölgesinde yağlık olarak değerlendirilir. İyi bakım şartlarında kuvvetli gelişir. Meyve orta büyüklükte, orta derecede periyodisite gösterir. Mekanik hasada uygun yapıya sahip, verimi iyi, kendine verimli, soğuğa kısmen dayanıklıdır. Çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Memecik Zeytini;
Muğla İzmir, Aydın, Manisa, Denizli, Muğla, Antalya, Sinop, Kahramanmaraş, Kastamonu’ya kadar geniş bir coğrafyada yetişir.
Ege Bölgesi ağaç varlığının %50’sinden fazlasını, toplam ağaç varlığımızın %45,5’ini oluşturur. Yağlık ve yeşil sofralık olarak değerlendirilir. Kalite yönünden Ayvalık çeşidinden sonra gelir. İspanyol usulü yeşil zeytine işlenir. Çekirdeklerin çimlenme oranı yüksektir. İyi bakım şartlarında kuvvetli gelişir. Meyveleri iridir. Genelde şiddetli periyodisite gösterir, verimli, kısmen kendine verimli, soğuğa ve kurağa karşı aşırı duyarlı değildir. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Çakır Zeytini;
İzmir ve civarı.yağlık bir çeşittir. Yağı kimyasal ve duyusal özellikleri yönünden Ayvalık, Memecik, Memeli ve Erkence’den sonra 5. sıradadır. Yeşil sofralık olarak da değerlendirilebilir. Çok kuvvetli gelişir. Meyve orta büyüklükte, şiddetli periyodisite gösterir. Meyvenin tutunması kuvvetli olduğundan hasadı zordur. Erken meyveye yatar, verimlidir, kısmen kendine verimlidir. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Çelebi Zeytini;
İznik, Bursa’nın Gemlik, İznik, Orhangazi, Kocaeli’nin Merkez, Gölcük ve Bilecik’in Merkez, Osmaneli, Gölpınarı ilçelerinde yetişir. 400.000 civarında ağaç sayısı ile Marmara Bölgesi’nin %5’ini oluşturur. Yeşil sofralık olarak değerlendirilir. Orta kuvvette gelişir. Meyve çok iri, kısmen periyodisite gösterir. Orta düzeyde verimlidir. Soğuğa karşı aşırı duyarlı değildir. Aşı ile çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Çekişte Zeytini;
Ödemiş, İzmir’in Kiraz, Torbalı ve Ödemiş ilçeleri, Aydın’ın Nazilli, Sultanhisar ve Yenipazar ilçeleri. 1,3 milyon ağaç sayısı ile toplamın %1,5’ini oluşturur. Genelde yetiştirildiği yerlerde yeşil kırma zeytin olarak değerlendirilir. Çok kuvvetli gelişir. Meyve iri, iyi bakım şartlarında düzenli ürün verebilir. Verimli, soğuğa karşı duyarlı değildir. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Çilli Zeytini;
Kemalpaşa, İzmir’in Bornova, Kemalpaşa, Manisa’nın Turgutlu ilçelerinde yetişir. Toplam ağaç sayısı 70.000 adettir. Çoğaltma sorunu var. Küçük çekirdekli ve etli olan meyveleri yeşil sofralık olarak değerlendirmeye uygundur. Çok kuvvetli gelişir. Meyve iri, periyodisite gösterir. Verimi iyi hasatta meyve kolay berelenebilir. Kısmen kendine verimlidir. Soğuğa karşı aşırı duyarlı değildir. Aşı ile çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Domat Zeytini;
Manisa’nın Akhisar, Turgutlu, Saruhanlı, İzmir’in Merkez, Kemalpaşa, Selçuk, Aydın’ın Merkez, Söke, Karacasu, Kuyucuk ilçelerinde yetişir. Toplam ağaç sayısının %1,4’nü oluşturur. Yeşil sofralık özellikle dolgu zeytini olarak değerlendirilir. İyi bakım şartlarında kuvvetli gelişir. Meyve iri, iyi bakım koşullarında düzenli ürün verir. Verimli, erken meyveye yatar. Geç sulamalarda soğuğa karşı duyarlıdır. Aşı ile çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Edincik Su Zeytini;
Edincik, Balıkesir’in Bandırma, Edincik ve Erdek ilçeleri. Toplam ağaç sayısı 30.000 adettir. Siyah sofralık olarak değerlendirilir. Su oranı yüksek yağ oranı düşüktür. Orta kuvvette gelişir. Meyve iri, periyodisite gösterir. Verimi orta düzeydedir. Hasatta meyve kolay berelenebilir. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Eğriburun Zeytini;
Gaziantep’in Nizip, Hatay’ın İskenderun, Şanlıurfa’nın Halfeti ilçelerinde yetişir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ağaç sayısı 300.000 adettir. Siyah ve yeşil sofralık olarak değerlendirilir. Orta kuvvette gelişir. Meyve küçük, periyodisite gösterir. Oldukça verimlidir. -7 derecede dallar zarar görür. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Halhalı Zeytini;
Mardin, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş civarında yetişir. Coğrafi dağılım alanı içinde 2 milyon civarında ağaç bulunmaktadır. Yeşil kırma zeytin olarak bölgede tüketilmekte, geri kalanı komşu Arap ülkelerine ihraç edilmektedir. Siyah sofralık veya yağlık olarak da değerlendirilmektedir. Orta kuvvette gelişir, meyveleri orta iriliktedir. Verimi orta düzeydedir. Kuvvetli periyodisite gösterir. Soğuğa karşı aşırı duyarlı değildir. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden İzmir Sofralık Zeytini;
İzmir civarında yetişir. Yeşil sofralık olarak değerlendirilir. Orta kuvvette gelişir, Meyveleri çok iridir. Çok şiddetli periyodisite gösterir. Verimi düşüktür, Kendine kısırdır. Hasatta meyve kolay berelenebilir. Çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Kalembezi Zeytini;
Gaziantep’in Nizip ilçesi ve Kilis'te yetişir. İrili ufaklı ve yağ bakımından zengin meyveleri ile yağlık olarak değerlendirilir. İklime bağlı olarak hurma oluşturabilir. İri meyveleri siyah sofralık olarak değerlendirilir. Orta kuvvette gelişir. Meyveleri çok küçüktür. Periyodisite gösterir. Verimli, soğuğa hassas, aşırı kuraklıkta meyve kalitesi düşer. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Kan Çelebi Zeytini;
Gaziantep civarında yetişir. Olgun meyve ve meyve özsuyu pembe-kırmızı renktedir. Pembe olum döneminde çizme pembe zeytin olarak işlenebilir. Yeşil sofralık olarak değerlendirilir. İyi bakım şartlarında kuvvetli gelişir. Meyveleri çok iridir. Periyodisite gösterir. Verimi iyi, soğuğa duyarlıdır. Çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Karamürsel Su Zeytini;
Karamürsel, Kocaeli’nin Karamürsel, Gebze, Gölcük ilçeleri ve Bursa civarında yetişir. Toplam ağaç sayısı 200.000 adettir. Çok az oleaeuropein içerdiğinden işleme sırasında kolayca tatlanır. Yağ oranı düşüktür. Kalamata zeytini adı altında siyah sofralık olarak işlenir. Orta kuvvette gelişir. Meyveleri çok iridir. Periyodisite gösterir. Verimi iyi, soğuğa duyarlıdır. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Kilis Yağlık Zeytini;
Kilis, Gaziantep’in Merkez ve Oğuzeli, Şanlıurfa’nın Merkez, Kahramanmaraş’ın Türkoğlu, Mardin’in Cizre ilçelerinde yetişir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin ağaç sayısının %52’sini, toplam ağaç varlığımızın %2,8’ini oluşturur. Meyveleri yüksek oranda yağ içerir. Yağ kalitesi yüksektir. Salkım şeklinde ve mercimek iriliğinde meyve oluşur. Hasadı zordur. Orta düzeyde gelişir. Meyveleri çok küçüktür. Verimi iyidir. Mutlak periyodisite gösterir. Soğuğa karşı duyarlı değildir. Çelikle ve yumru ile çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Kiraz Zeytini;
Akhisar’ın Yayaköy kasabası, Manisa civarında yetişir. Meyve sapı uzun olduğundan hasadı zordur. Olgun meyveleri kiraza benzer. Siyah sofralık olarak değerlendirilir. Kuvvetli gelişir. Meyveleri iridir. Şiddetli periyodisite gösterir. Soğuğa karşı aşırı duyarlı değildir. Çelikle ve aşıyla çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Manzanilla Zeytini;
İspanya’nın Cordoba şehri, İspanya’nın Endülüs Bölgesi, Amerika, İsrail ve Avustralya'da yetişir. Ülkemize 1974 yılında getirilmiştir. Toplam ağaç sayısı 160.000 adettir. Sofralık olarak değerlendirilir. İspanyol usulü yeşil sofralığa uygundur.Orta kuvvette gelişir ve meyveleri orta iriliktedir. İyi bakım koşullarında düzenli ürün verir. Verimi iyi, kendi kendine yeterli tozlanır. Soğuğa duyarlıdır. Çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Memeli Zeytini;
Menemen, İzmir’in Menemen, Kemalpaşa, Manisa’nın Turgutlu ilçelerinde yetişir. 80.000 civarında ağaç sayısı bulunmaktadır. Sofralık ve yağlık olarak değerlendirilir. Kalite yönünden Memecik çeşidinden sonra gelir. Kırma zeytin veya İspanyol usulü işlemeye uygundur. İyi gelişir. Meyveleri iridir. Periyodisite gösterir, verimi iyidir. Kısmen kendine verimlidir. Sulanan koşullarda soğuğa karşı duyarlıdır. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Nizip Yağlık Zeytini;
Gaziantep’in Nizip, Kahramanmaraş’ın Merkez, Mardin’in Cizre ilçelerinde yetişir. Güneydoğu Bölgesi ağaç varlığının %38’ini, toplam ağaç varlığımızın %2’ini oluşturur. Yağ bakımından oldukça zengindir. Kalite yönünden Kilis yağlık ve Halhalı’dan sonra gelir. Siyah sofralık olarak da değerlendirilir. Hurma oluşumu görülebilir. Orta kuvvette gelişir, meyveleri irili ufaklıdır ve genelde küçüktür. Periyodisite gösterir. Verimi iyidir. Sıcağa ve kurağa karşı aşırı duyarlı değildir. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Sarı Haşebi;
Altınözü, Hatay civarında yetişir. 600.000 civarında ağaç sayısı bulunur. Akdeniz Bölgesi ağaç varlığının %7,5’ini, toplam ağaç varlığımızın %0.7’sini oluşturur. Yağlık ve siyah sofralık olarak değerlendirilir. Hurma oluşumu görülür. İyi bakım şartlarında kuvvetli gelişir, meyveleri küçüktür, verimi düşüktür. Şiddetli periyodisite gösterir. Soğuğa duyarlıdır. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Sarı Ulak;
İçel’in Merkez, Erdemli, Gülnar, Adana’nın Seyhan, Kozan, Yumurtalık ilçelerinde yetişir. 500.000 civarında ağaç sayısı bulunmaktadır. Akdeniz Bölgesi ağaç varlığının %6’sını, toplam ağaç varlığımızın %0,6’sını oluşturur. Siyah ve yeşil sofralık olarak değerlendirilir. Kuvvetli gelişir, meyveleri orta iriliktedir. Periyodisite gösterir. Verimi orta düzeydedir. Soğuğa duyarlıdır. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Saurani (Savrani) Zeytini;
Altınözü, Hatay civarında yetişir. 500.000 civarında ağaç sayısı bulunmaktadır. Toplam ağaç varlığımızın %0,6’sını oluşturmaktadır. Yağ bakımından zengindir ve yağlık olarak değerlendirilir. Siyah ve yeşil sofralık olarak da değerlendirilir. Orta kuvvette gelişir. Meyveleri küçüktür, periyodisite gösterir. Verimlidir. Soğuğa duyarlıdır. Aşı ile çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Tavşan Yüreği;
Fethiye, Muğla’nın Fethiye, Antalya’nın Akseki ilçeleri, Karaman civarında yetişir. 30.000 civarında ağaç sayısı bulunmaktadır. Özellikle Antalya’da yeşil sofralık, Muğla’da siyah sofralık olarak değerlendirilir. Yağ içeriği düşüktür. Kuvvetli gelişir. Meyveleri çok iridir. Genellikle düzenli ürün verir. Verimi orta düzeydedir. Hasatta meyve kolay berelenebilir. Aşı ile çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Uslu Zeytini;
Manisa’nın Akhisar, Turgutlu, İzmir’in Kemalpaşa, Selçuk, Muğla’nın Merkez, Yatağan ilçelerinde yetişir. 900.000 civarında ağaç sayısı bulunmaktadır. Toplam ağaç varlığımızın %1’ini oluşturur. Meyvelerin tam olgunluktaki parlak koyu siyah rengi ve tadı nedeniyle siyah sofralık olarak tercih edilmektedir. Sulanan koşullarda çok kuvvetli gelişir. Meyveleri orta iriliktedir. İyi bakım şartlarında düzenli ürün verir. Verimi orta düzeydedir. Soğuğa hassastır. Hasatta meyve kolay berelenebilir. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Yağ çelebi;
Gaziantep’in Nizip ilçesi, Kilis civarında yetişir. Yağlık olarak değerlendirilir. Hasat önü meyve dökümü görülür. Orta kuvvette gelişir. Meyveleri iridir. Periyodisite gösterir. Verimi iyidir. Soğuğa duyarlıdır. Aşı ve çelikle çoğaltılır.
Türkiyede Bulunan Zeytin Çeşitlerinden Artvin Butko Zeytini;
Karadeniz Bölgesinde mikroiklim ortamında yetişir. Akdeniz iklimi dışında nadir yetişen bir meyve olduğu için Butko yöresel olarak ilgi görür. Çamış, sele ve salamura zeytin olarak adlandırılan çeşitlerin yanında kavrulmuş olarak da tüketilir. Orta kuvvette yetişir. Meyve iri ve periyodisite gösterir.
Zeytin Ağacının Toprak İstekleri nelerdir?
Başarılı bir şekilde zeytin ağacı yetiştirmek ağacın bulunduğu doğal ortama bağlıdır, yani zeytin ağacı için uygun alan, zeytin çeşitlerinin seçimine ve ihtiyaç olan yetiştirme tekniklerinin uygulanmasına bağlıdır.
Düz arazilerde ve tepelerle çevrili olan alanlarda kurulan zeytinlikler sadece ilkbahar donlarına maruz kalmazlar, bu alanlar aynı zamanda kış aylarında ciddi don hasarı riski de taşımaktadır. Hafif eğilimli alanlar düz alanlara kıyasla zeytinlik kurmak için daha uygundurlar, bu alanlarda soğuk hava akıntıları kolayca zeytinlikten uzaklaşırlar.
Don veya soğuk rüzgarların olmadığı düz yerler de uygundur. Ortalama bir zeytin ağacından iyi bir verim elde etmek için ağacın bol miktarda güneş ışığına ihtiyacı vardır. Aynı zamanda zeytin ağacı aşırı toprak neminden nefret eder. Sonuç olarak, yetiştirici yağmur suyunun kolayca akıp gidebileceği, iyi drene olan bir alan seçmelidir.
Zeytinliğin çeşitli fungal hastalıkları riskini önlemek için, genç zeytin ağaçlarımızı dikmeden önce toprağın üç veya dört yıl boyunca nadasa bırakılmasına dikkat edilmelidir. Alternatif olarak, tarla birkaç yıl boyunca bir çim karışımı ile ekilebilir ve ardından temizlenebilir. Düz olmayan bir zeminde sulanan zeytinlik tesisi kurmak için, ilk önce teras yapılmalıdır. Teras yapımı derin sürme işleminden önce gerçekleşir. 45-50 cm derinlikte yapılan sürme işleminin amacı ağaçların kök sisteminin daha iyi gelişmesini sağlamaktır ve çok yıllık yabancı otların gelişimini veya toprak kabarmasını önlemektir.
Ancak, tarlayı sürmeden önce, toprak analizi yapmak gerekir ve bu analizin sonucuna göre, eğer müdahale etmek gerekirse, bunu yapabilmek için gerekli olan gübre türünü ve miktarını belirler (lisanslı bir tarım uzmanına danışın). Birçok durumda, yetiştiriciler hektar başına 20 ila 30 ton gübre ile gübreleme uygularlar. Unutmayın ki, 1 ton = 1000 kg ve 1 hektar = 10.000 metrekaredir.
Zeytin Ağacı Nasıl Budanır?
Meyve ağaçlarının çoğunda olduğu gibi, zeytin ağacı da budama uygulamasına olumlu tepki verir. Zeytin ağacının, güçlü gövde ve taç oluşumu için (bu ağacın ağır yüke ve yüksek rüzgarlara karşı dayanıklı olmasını sağlar), yeni meyve veren sürgünlerin hızlı bir şekilde üretilmesiyle yeterli (kalite ve miktar) mahsul vermesini sağlamak ve kolaylıkla hasad, bitki koruma uygulamalarını yapabilmek için budama uygularız.
Budama, periyodisite eğilimini azaltmamıza da yardımcı olabilir. Son olarak, zeytin ağacının verim ömrünü uzatmak ve ölü dalları çıkarmak için budama uygularız. Zeytin ağaçlarının budaması genellikle, don tehlikesi olmayan bölgelerde zeytin hasadından hemen sonra yapılır. Diğer durumlarda, budama ilkbaharda (Mart-Nisan) yapılır.
Budama yaparken, zeytin meyvelerinin yalnızca ağacın bir yıl önce yetişmiş olan sürgünleri üzerinde yetiştiklerini unutmayalım. Kısacası, amacımız ağacın çok büyük olmasını ve ağacın üzerinde dalların yoğun olmasını engellemeye çalışırken eski dalları ağaçtan çıkarmaktır. Bunu başarabilirsek, yeni dalların gelişimi teşvik edilecektir.
Genellikle, ağacın taban veya alt kısmında bulunan dalları, yani normalde meyve verme ihtimali olmayan bu dallara budama uygularız. Sonra ağacın iç kısmını temizleriz, böylece ağacın iç kısmı güneş ışığı alır. Güneş ışığı meyve gelişimi için çok önemlidir. Eski, kırılmış ve hastalıklı dallar da çıkarılmalıdır.
Ticari zeytinlikte ağaç budama sıklığı yılda bir ila iki yılda bir değişmektedir. Ticari zeytinlikte ağaçlarımıza 3 yıl veya daha uzun bir süre budama uygulamamak, kesinlikle üretimi olumsuz yönde etkileyecektir.
Zeytin Ağacı Nasıl Gübrelenir?
Önceki yıllarda zeytin ağacının verimsiz ve kuru topraklarda, yani diğer ağaçlar için uygun olmadığı düşünülen arazilerde yetiştirerek orta verim elde edilebileceği düşünülmüştü. Bu kısmen doğrudur, ancak zeytin ağacının aslında böyle bir ortamı tercih ettiği anlamına gelmez. Zeytin ağacı, yeterli nem oranı olan verimli toprakları tercih eder, böylece yıllar boyunca yüksek verim verebilir.
Zeytinliğimizde herhangi bir gübreleme yöntemini uygulamadan önce, toprağın özelliklerini (doku, toprak geçirgenliği vb.) ve mevcut besin maddelerini kontrol ederiz. Bu faktörler sonuç olarak verimde etkisi olan çeşitli parametreleri etkilerler. Bu nedenle, bunları bilmek, bazı besin eksikliklerini veya toprağın bazı besinleri daha yüksek bir oranda içermesi olasılığı bir ağaç stresini önlemek için yardımcı olur. Diğer iki parametre ise, toprağın pH değeri ve kalsiyum içeriğidir, çünkü bu iki parametre gübreleme ile eklenen bazı besin maddelerinin emilimini etkilerler.
Zeytin ağacı için optimum pH yaklaşık olarak 6,5’tur, ancak ortalama olarak bir zeytin ağacı, pH değeri 5 ila 8 olan topraklarda meyve üretebilir. Genç zeytin ağaçlarının dikim işleminden önce toprağın pH değerini sabitlemek için yapılan ortak bir uygulama toprağa kireç katmaktır (bu konu hakkında yerel lisanslı tarım uzmanınıza danışın).
Analizinden sonra yaprağın minimum besin oranları % 1,5 N, % 0,1 Pve % 0,5 K olmalıdır. Azot, zeytinyağı veya sofralık zeytin üretimi için zeytin ağacı yetiştirdiğimizde en önemli olan besin maddesidir. Çimlenme ve zeytin üretimi için azot gereklidir. Azot eksikliğinin en önemli belirtisi yıllık yaprağın uzunluğudur. Yani, yapraklar normalden çok daha kısadır ve renkleri yavaş yavaş normal koyu yeşil olmaz. Azot eksikliği teşhis edildiğinde, rasyonel bir gübreleme programı oluşturmak için yerel tarım uzmanına danışmalıyız.
Yüzlerce deneyimli zeytin üreticisinin kullandığı yaygın bir zeytin ağacı gübreleme programı vardır, bu programa göre her yetişkin ağaç başına yılda bir veya iki kez 4-7 kg N-P-K 11-15-15 gübresi ile gübreleme yapılır. Sulama uygulanmayan ağaçlarda ise gübreleme yapmak için sonbahar ve kış ayları en uygun dönemdir. Gübrenin bir yerde diğer bir yere kıyasla aşırı konsantrasyonunu önlemek için, gübreyi gövdeden 60-90 cm yarıçapında toprağa ekleyebiliriz.
Ancak, bunlar sadece bazı yaygın olarak uygulanan uygulamalardır ve zeytinliğinizin toprak analizini yapmadığınız sürece bu önerilenleri uygulamanız tavsiye edilmez. Çünkü her alan farklıdır ve dolayısıyla farklı ihtiyaçları vardır. Yılda en az bir kez toprak analizi yapmanız ve bir uzmana danıştıktan sonra gerekli olan uygulamaları yapabilmeniz için yararlı olacaktır.
Dekompozisyon aşamalarındaki organik madde (özellikle humus gibi) birçok yönden yararlıdır.
Hafif topraklarda, tutarlılık gibi toprak koşullarını geliştirir. Ayrıca ağır toprakların dokusunu geliştirir, pH değerini dengeler, toprak nemini korur, toprağın kapasitesini arttırır, toprak mikroorganizmalarını aktive eder ve besinlerin emilimini arttırır. Sonuç olarak, organik gübreler genellikle rasyonel bir zeytin gübreleme programının temelidir. Sonbahar boyunca, gübre bulamacı temin edilebilir ve toprağa eklenebilir.
Sulama uygulanmayan ve sık yağışın olmadığı zeytinliklerde ise, birçok yetiştirici, her iki yılda bir hektar başına 10-20 ton gübre ile gübreleme yapmaktadır. İyi sulanan alanlarda ise, bu uygulama genellikle her 3-4 yılda bir yapılır. Yine yukarıda belirtildiği gibi, bunlar sadece yaygın olan uygulanan şemalardır ve her yetiştirici gübreleme uygulamadan önce toprak analizi veya doku analizi yapmalıdır. Unutmayın ki, 1 ton = 1000 kg ve 1 hektar = 10.000 metrekaredir.
Zeytin Ağacının İklim Ve Sıcaklık İstekleri Nelerdir?
Zeytin ağacı, ılıman kış aylarından sonra güneşli baharın ve sıcak yaz ayların olduğu Akdeniz iklimi olan bölgelerde yetişir. Zeytin ağaçlarının ticari olarak dikildiği alanların yıllık ortalama sıcaklığı 15-20 ° C olmalıdır. Maksimum sıcaklık oranı, hasara neden olmadan 40 ° C kadar olabilir, ancak minimum -7 ° C’nin altına düşmemelidir. Bundan daha düşük sıcaklıklar ağaçlarda ciddi hasara neden olabilir.
Tabii ki, -7 ° C sıcaklık oranı genel bir göstergedir, çünkü ağacın düşük sıcaklık oranına karşı dayanıklılığı, sıcaklığın düşüş oranı, don süresi, kuvvetli soğuk rüzgârların varlığı, nem oranı, ağaç çeşidinin çimlenme ve sağlığı, don öncesi hava koşulları gibi faktörlere bağlıdır. Genel olarak, sıcaklık oranının -7 ° C’nin altında olan bölgelerde zeytin ağacının ticari olarak yetiştirilemediğini söyleyebiliriz. Bununla birlikte, meyve tutumu için belirli bir miktarda soğuğa ihtiyaç vardır. Tropikal iklimlerde zeytin ağaçlarının yetişememesinin nedeni de budur.
Modern Zeytin Yetiştiriciliğinin Amaçları Nelerdir?
1. Birim alandaki ağaç sayısını arttırmak (Sık dikim yapmak).
2. Birim alandan alınan ürün miktarını arttırmak (Sulama yapmak).
3. Kaliteli ve sağlıklı ürün elde etmek.
Ülkemizdeki zeytin ağaçları bir yıl çok, izleyen yıl ise az ürün vermektedir. “Periyodisite” denilen bu olgu üreticiler tarafından “var yılı -yok yılı” olarak bilinmektedir. Periyodisite bir ölçüde zeytin ağacının genetik özelliğidir. Ancak, zeytinin hasat edilme biçimi de periyodisitenin şiddetini arttırmaktadır. Özellikle, ülkemizde hasadın çırparak ya da benzeri şekillerde dallara zarar vererek yapılması gelecek yılın ürününü olumsuz etkileyerek periyodisiteyi arttırmaktadır.
Ayrıca, budama zamanı ve yönteminin, gübrelemenin, sulamanın, toprak ve ağaç bakımının, hasat edilme şeklinin, hasat zamanının ve iklimin periyodisitenin artma veya azalmasına etki ettiği de bilinmektedir. Türkiye’de periyodisitenin verime etkisi çok yüksektir. Yapılan bir araştırma sonucunda Türkiye’de son 20 yılda periyodisitenin etkisinin % 52′ dolayında olduğu bildirilmiştir. Ülkemizdeki Zeytinlerde var yılı veriminin, yok yılı veriminin 5 katı olduğu da saptanmıştır.
Zeytin yetiştiricileri üretim sırasında kültürel uygulamalara yeterince önem verdiği takdirde periyodisitenin etkisinin azalması da beklenmelidir. Nitekim sulama, gübreleme, budama vb. kültürel uygulamaların büyük ölçüde yapıldığı İspanya’da zeytinlerde periyodisite sadece % 20 dolayındadır.