Tuluk ve Yayık Ayranı Nedir?
Şef Mustafa Polat
Tuluk Nedir?
* Antik çağdan Mezopotamya Ve Anadoluya kadar uzanan bir ayran yapma tekniğidir.
* Yöresel olmakla beraber nerdeyse unutulmaya yüz tutmuş bir gelenektir.
* Görsel açıdan bakıldığında pek çok kişi sağlıksız ve hijyen olmadığını düşünebilir. Fakat doğal ürünlerde bu risk çok da abartıldığı gibi değildir.
* Hayvan postlarının yöresel mutfaklarımıza dahil olması aslında yoksulluktan kalan bir gelenekti..
* Tulukla ayran ve tereyağı yapma teknikleri bazı yörelerde farklı oluyor.. Buradaki teknik tamamen heryeri bağlı tuluğu sallayarak ayran ve tereyağı yapmak.
* Bazı yörelerde üç bacaklı iskeleye bağlanan tuluğun ağzı açık olur.. Yağ çıkarma işlemi tokmakla çırparak sağlanır.
* Tuluğun en zor tarafı ise onu muhafaza etmek. Daima ıslak tutulmalıdır. Asla güneşte bırakılmamalı.
* Ayrana değişik bir lezzet veren tuluk hayatımızdan çıksada nadiren bazı Anadolu ve Karadenizin köylerinde rastlamak mümkündür.
Yayık Ayranı Nedir?
* Eski çağlardan beri Anadoluda yaşanan bu yayık ayran kültürü de artık hayatımızdan çıkmaya başladı diye düşünüyorum.
* Teknolojinin hayatımızın her alanını işgal etmesine bu tür geleneklerimiz de kurban gitti.
* Bakır kazanlar ve satıllarda mayalanan yoğurt, sabahın erken saatlerinde ayran ve tereyağı yapılmak üzere ahşap yayıklara doldurulup üç bacaklı iskelenin gövdesinde sarkıtılan iplere takılarak, saatlerce çalkalanırdı.
* Uzun ve yorucu bir süreden sonra tereyeğının ayranın üzerine çıkması ile bu işlem son bulur.. Tülbentten yapılmış üçgen torbaların içerisine dökülerek satıllara süzülen ayran, sofralarımızda çok amaçlı olarak tüketilir.
* Bu aşamada elde edilen tereyağı ise sofralarımıza çok doğal hali ile gelir.
* Farklı bölgelerde Meşk dediğimiz postlardan yapılan tulumlarla da aynı teknik uygulansa da en sağlıklı olanı ahşap yayıktır.
* Elektrik enerjisinin olmadığı zamanlarda ise ahşap kovalarda saklanan ayran günlerce muhafaza edilirdi.
Kaynak Resimler: Malatya Kürecik