Erzurum Mutfağının Yöresel Yemekleri İddialı...
Türkiye'nin birbirinden tanınmış gurmeleri, gastronomi uzmanları, mutfak yazarları, masterchef ve beslenme danışmanlarından oluşan "Hoştur Gastronomi turizmi" ekibi Erzurum'u ziyaret etti.
Erzurum Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Sekmen'in davetlisi olarak Erzurum'a gelen ve aralarında gazeteci, televizyon programcısı ile yayıncılarının da bulunduğu ekip, restoranlarda cağ kebabının yanı sıra kadayıf dolması, lor ve şalgam dolması, tatar böreği gibi birçok yöresel ürünü tatma fırsatı buldu.
Ardından kentin turistik mekanlarını gezen ziyaretçiler, Çifte Minareli Medrese'den Yakutiye Medresesi'ne, Erzurum Kalesi'nden Kongre Müzesi'ne kadar kentin birçok tarihi ve turistik mekanını gezdi.
Mehmet Sekmen, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, kente gelen ziyaretçileri ağırlamaktan memnuniyet duyduklarını söyledi.
Erzurum'un kadim kent olduğunu söyleyen Sekmen, "Erzurum'da mutfak tarihi demek, kültür demek, medeniyetlere beşiklik etmiş bu kadim kentin konuşan dili demek.
Erzurum'da teneffüs edilen oksijen bile başlı başına bir turizm potansiyelken, oldukça zengin Geleneksel Türk Mutfağından ve yöresel mutfaklarımızdan Erzurum Mutfağını değerlendirmemek büyük eksiklik olurdu." diye konuştu.
Erzurum Mutfağı Nedir? Erzurum Mutfağının Özellikleri Nelerdir?
Erzurum’un gastronomi zenginliğinin temelinde yatan ana unsur Erzurum kültürünün zenginliğidir.
Erzurum sanıldığı gibi mutfak açısından fakir bir coğrafya değildir. Tam tersine dört yüzün üzerinde yemek çeşidi olan gastronomi zengini şehirdir. Mutfak zenginliğinin olması aslında bir kültürel zenginliktir. Kültürel zenginliğin temelinde yatan 3 ana unsur coğrafya, ticari faaliyetler, ulaşım ve tarihi geçmiştir.
Erzurum Şehir Coğrafyası
Erzurum’un gastronomi zenginliğinin temelinde yatan ana unsur Erzurum kültürünün zenginliğidir. Bu zenginliğin ana kaynaklarını gastronomi açısından ele aldığımız da şunları görürüz.
Erzurum bulunduğu coğrafyanın etkisi ile önemli bir stratejik bölgedir. Bundan dolayı bu bölge tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu medeniyetler her ne kadar yok olsalar da kendinden sonra gelen medeniyete izler bırakarak gitmişlerdir. Bu medeniyetlere ait mutfaklar birbirlerini etkileyerek ve birbirleri ile karışarak ufak tefek bazı değişikliklerle günümüze kadar gelerek yöre mutfağını etkilemiş olması muhtemeldir.
Erzurum tarihi geçmişi itibariyle yerli halkının temelini Kanuni döneminde Safevi baskısından kurtarılıp Erzurum’un yeniden mamur edilmesi amacıyla Erzurum’a getirilip yerleştirilen Azeriler oluşturmaktadır. Dolayısıyla Erzurum mutfağında Azeri izleri görülmektedir.
Erzurum tarihi İpek, Baharat ve kürk yollarının birleştiği bir kavşaktır. Dolayısıyla bir kervan geçiş güzergahıdır. Gelen her kervan geldikleri ülkelerin ve konakladıkları yerlerin mutfak kültürünü Erzurum’a taşımıştır.
Erzurum Karadeniz, Anadolu, Kafkasya, Rusya ve İran ile bağlantılı bir coğrafya olduğu için buradaki kültürel etkileşim mutfağa da yansımıştır.
Erzurum karasal bir iklime sahip olmasına rağmen kuzey bölgeleri Karadeniz etkisi altındadır. Bundan dolayı Erzurum mutfağı Et, bitki ve hamur işi ağırlıklı bir mutfağa sahiptir.
Erzurum mutfağı üzerine kapsamlı bir çalışma yapan Zekiye ÇOMAKLI Karlar Ülkesinin Damak Tadı isimli kitabında gastronomi açısından Erzurum mutfağına ilişkin şu özelliklere vurgu yapmıştır:
Erzurum mutfağında soğan, sarımsak ve domates cesurca ve özgürce kullanılarak orijinal ve yaratıcı lezzetler oluşturulmuştur.
Erzurum damak tadında çok acı ve fazla baharat tercih edilmez.
Erzurum mutfağında et, bakliyat, tahıl, hayvansal yağlar ve kurutulmuş sebze ve meyveler ile hamur işi ağırlık kazanmıştır.
Erzurum mutfağının en önemli malzemesi kırmızı ettir. Erzurum mutfağında ana yemekler ya et yada etle yapılan sebze yemekleridir.
Erzurum mutfağının bu kadar zengin olmasına rağmen hak ettiği konumda olmaması ve yeterince tanınmamasının sebepleri nelerdir? Sorusuna ana başlıklar altında incelersek şunları söyleyebiliriz.
Erzurum mutfağı üzerine ciddi ve sistematik araştırmaların yetersiz ve az olması
Ticari açıdan Erzurum mutfağının ele alınarak üzerinde çalışılmamış olması
Benzer yemekler arasında Erzurum mutfağındaki farklılıkları tespit edilip anlatılmaması
Davetler de ve özel günlerde ikram edilen yemeklerin sıradanlaşması ve bunun bir adet haline gelmesi
İnternet ve televizyonda öğrenilen yemek tariflerinin yaygınlaşması ve bu tarifler etrafında yeni bir Türk damak tadının şekillenmeye başlaması
Fastfood yemek kültürünün yaygınlaşması
Kırsal kesim mahallelerinde yer eden yemek tariflerinin buralarda sıkışıp kalması dışarıdan gelen misafirlere genelde davetlerde ikram edilmesi adet hale gelen yemek çeşitlerinin sunulmasıdır.
Bu sorunların aşılabilmesi için aşağıdaki çalışmalar yapılmalıdır:
* Üniversite ve kültür müdürlüğü destekli araştırma çalışmalarının yapılması.
* Erzurum yemeklerin öğretileceği kursların açılması
* Yerel TV kanallarında ve internet siteleri bu tariflerin anlatıldığı görüntülerin ve yerel basın organlarında bu tariflerin okuyucularla paylaşılması
* Erzurum yöresel mutfağı üzerine çalışan ve uzmanlaşan lokantaların açılması ve turistik işletmelerde bu yemeklerin yer alması
* Şekillenen yeni damak tadına uyumlu bir şekilde bu yemeklerin farklılaştırılması üzerine Ar- Ge çalışmalarının yapılması
* Fastfood yiyecek olarak kullanılabilecek yemek türlerinin belirlenip bunların pazarlanma yöntemlerinin geliştirilmesi
* Erzurum geleneksel yemeklerinden bazılarına yer vererek yazımıza son vereceğiz. Umarız ki bu lezzetleri tadar ve beğenirsiniz.