Elazığ'da Orcik Şekerinin Tarihçesi Nedir?
Ahmet Bulut
Ülkemizde ilk şeker fabrikası kurma girişimi 1925 yılında Uşaklı Molla Ömer oğlu Nuri (şeker) adında bir çiftçi tarafından başlatılır ve Mustafa Kemal Atatürk'ün destek ve teşvikiyle 26 Kasım 1926 yılında Alpullu şeker fabrikası hizmete vermeye başlar. İlimizde ise ilk şeker fabrikası 1956 yılında kurulmuş (yılda 25000 tan kapasite ile küp şeker üretilirmiş) ancak fabrika Keban baraj gölü altında kaldığından yeni fabrika bu günkü yerinde 1970 yılında kurulmuştur.
Ülkemizde 1925 yılında kurulan şeker fabrikasından gelen şekerlerle ilimizde de yeni bir meslek oluşur şekercilik. İlk şekerci kültür mahallesi Namık çiftçi camisinin hemen arkasında bahçeli bir evde oturan uzun boylu, hafifçe yüzü çilli renkli gözlü, güler yüzlü özellikle çocukları çok seven Mehmet URCAN şeker yapmaya başlamıştır. Sepetli şeker, Horozlu şeker, halkalı şeker, çubuklu şeker, baston şeker, elmalı şeker gibi şekillerde yapar ve bisikletinin ön kısmındaki büyük sepete koyarak tüm mahallelerdeki küçük bakkal dükkânlarına dağıtırdı.
Şimdi hatırlayalım, mahallelerin ya köşe başında ya da mahalle okulların karşısında şirin mi şirin bakkal dükkânları olurdu. Bu dükkânlarda gaz yağı, gazocağı iğnesi, ispirto, Dağdağan ve kamışı, Yakalık, yakalik kolası, Pişot, sapan lastiği, Mozik( topaç), leblebi tozu, Gripin, çamaşır lastiği, kenger sakızı, çatapat, mantar tabancası, gibi yeni neslin hiç bilmediği ürünler de satılırdı.
Mehmet URCAN bu şekerlemelerle birlikte ilk kez sadece ilimizde ortaya çıkan ve başka hiçbir yerde yapılmayan orcik şekeri ( içerisine ceviz konularak şekerden yapılan beyaz renkli şeker)üretmeye başlamıştır. Yapımı zor ve uzun süren ustalık gerektiren bu şeker daha sonra Bölge mahallesinde oturan Ridvan usta tarafından da yapılmaya başlamıştır.
Abdurahman Lüleci izzet paşa camisinin karşısındaki iki katlı binasında (Emmioğlu Pastanesi) orcik şekeri yapmış ve daha sonra oğlu Nadir Lüleci tarafından devam ettirilmiştir.
Yavuz Selim Ünalan tarafından yapımına başlanan orcik şekerini Hürriyet caddesindeki kent Palas otelinin yanındaki dükkânında uzun yıllar pazarlamış olup oğlu Kadir Ünalan tarafından devam ettirilmiştir.
Kadir, babasının yaptığı orcik şekeriyle ilgili olarak şu hatırayı şöyle ifade eder. Babam Şeker yaparken derecesini ölçmek için bir aletin olduğunu ancak babasının bunu hiç kullanmadığını, bunun yerine kaynatılmış şekere, ellerini yıkayıp serçe parmağını kaynayan şekere batırıp derecesini ölçerdi, ben korkardım babamın parmağı yanar diye ama öyle ölçer ve kıvamını öylece ayarlardı diye anlatır.
Bu saydığımız isimlerin haricinde şeker yapan ustalar da vardır. Ali Kent iş hanında yine Salim Doğan tarafından lokum ve şeker üretimi yapılmış ve oğlu Hasan Doğan Şekerci Hasan ) tarafından gazi caddesindeki dükkânında satılmıştır. Yine Süleyman Dabakoğlu tarafından uzun yıllar orcik şekeri yaptırılarak pazarlanmıştır. Bu şekerciler orcik şekeri ile birlikte badem şekeri, loğsa şekeri, Nöbet şekeri de yapmış ve bu gelenek günümüze kadar tadını ve yapım şeklini değiştirmeden ulaşmıştır.
Bu ürünleri ilimizde üreten, üretimine katkı sağlayan ve şehrimizin simgesi haline getiren ustaları rahmet ve şükranla anıyoruz.
Günümüzde çeşitli firmalar tarafından üretilen orcik şekeri ve badem şekeri, ilimizde önemli bir sektör oluşturmuştur. Ramazan aylarının olmazsa olmazı olan, kendine has bir tadı ve aroması olan badem ve orcik şekeri ilimizin coğrafi işaretli ürünleri arasına alınarak bir an önce tescil edilmesi ve dünyaya tanıtılması için gereğinin yapılası dileklerimle.