Dr. Öğr. Üyesi İlkay Gök; Fin Mutfağında Kahvaltının Vazgeçilmezleri...
Fin mutfağında kahvaltının vazgeçilmezleri...
Uzun ve soğuk geçen kış mevsimi Finlandiya’nın yemek kültürünü önemli ölçüde etkilemiştir. Nerdeyse beş ay kış mevsimi yaşanan bu İskandinav ülkesinde yaz aylarında en yüksek sıcaklık güney bölgesinde maksimum 22 C civarıdır. En kuzeyinde yer alan Lapland bölgesi en uzun kış mevsimine sahiptir. Burada kış yedi ay sürer ve yaz aylarında güneye göre hava daha soğuktur.
Finlandiya’da güneşin nerdeyse batmadığı en uzun günler Haziran ayında yaşanır. Beyaz gecelerin ve gece yarısı güneşi hayranıysanız Haziran ayı Finlandiya’ya gidebilirsiniz. Kışı yaşamak isteyenler için Mart ayı önerilen Finlandiya’da Kuzey ışıklarını görmek için Lapland bölgesine gitmeniz gerekir. Bu bölgede doğa harikası kuzey ışıkları Ekim ayından itibaren görülmeye başlanıyor.
Yaz ayında neredeyse batmayan güneş sayesinde ürünler uzun süre güneşle beslenir ve olgunlaşır. Finlandiya’ya hakim sert iklim ve soğuk hava koşulları yetiştirilen ürünleri etkilediği için, kullanılan baharatların özellikleri sıcak iklim ülkelerinden farklıdır.
Finlandiya İsveç ve Rusya arasında bulunur. Bu nedenle Fin mutfağı; İsveç ve Rus mutfaklarından oldukça etkilenmiştir. Mutfağın temel yiyecekleri arasında sosis, Baltık denizine özgü balık çeşitleri, ren geyiği eti, domuz eti, çilek ve türevi çalı meyveleri (berry), lahana, patates, havuç, mantar, kırmızı pancar turşusu, haşlanmış makarna ve pirinç bulunmaktadır. Ayrıca et yemeklerinin yanında çeşitli reçel türlerinin ve genel olarak tüm yemeklerin yanında ekşi maya ile yapılan birçok türevi bulunan ekmeklerin servis edilmesi de bir Fin mutfağı âdetidir.
Finlandiya yemek kültüründe süt, yoğurt, peynir ve yumurta çok tüketilir. Neredeyse her öğünde haşlanmış patates, karnabahar, kaşar peyniri yenir. Yumurta tüketimi çok fazladır. Finlilerin en önemli adetlerinden biri, yemeklerin yanında içecek olarak genellikle süt tüketmeleridir, hemen her öğün süt içme alışkanlığı olan bir toplumdur.
Süt haricinde alkolsüz içeceklerden çay ve kahve çok tüketilir. Finlandiya dünyada en çok kahve içen ülkeler arasındadır. Fin kahvesi, Türk kahvesi gibi pişirilir. Kahveyi süzmeden tüketirler.
Çavdar ve Çavdar Ekmekleri ve Ünlü Pastaları
Çavdar en önemli tahılıdır. Çavdardan hazırlanan ekmekler ise Finlilerin kültürünün ve yiyeceklerinin temsilcisidir. Onlar çavdar ekmeği tüketmeyi çok seviyorlar. Finlilerin binlerce yıldır tükettikleri çavdar ekmeğinin kalplerinde önemli bir yeri olduğunu söylenir. Çavdar ekmeği, ruisleipä, en çok tüketilen Fin ekmeğidir. Ülke dışına çıktıklarında yanlarında mutlaka çavdar ekmeği taşıdıkları bile söylenir. Çavdardan hazırlanan börekler de önemli yiyeceklerindendir.
Çavdar ekmeği dışında sevdikleri pastalar vardır. Bunlar;
Pulla(Cardamom Bread): Kakuleli ekmek. Geleneksel tatlı ekmekleri, un, süt, maya, kakule, şeker, teryağı kullanılark hazırlanıyor. Yumuşak, hafif tatlımsı ve kalule aromalı. Bizde de benzer yumuşaklık ve lezzette paslarımız var.
Korvapuusti (Tarçınlı Pasta): Un, süt, teryağı, maya, şeker, kakule, yumurta ve tarçınla hazırlanan bu pasta çocukarın en sevdiklerinden. Finliler genellikle sıcak kahve veya sütle tüketiyorlar.
Kahvaltıda Geleneksel Yiyecekleri
Çavdar Ekmeği Sandviç: Sabah kahvaltısında çavdar ekmeği dilimleri üstüne yerleştirilen dilimlenmiş peynir ve dilim jambonla hazırlanır. Üstüne bir dilim domates ve salatalık koyarak tüketenler de vardır. Finlandiya’da en çok tüketilen sandviçtir. Ekmeklere terayağı isteğe göre sürülebilir.
Karelian pie (Karjalanpiirakka): Çavdar unuyla yapılmış hamur üzerine pirinç lapası veya patates ile hazırlanan bir börektir. Sıcakken üstüne tereyağı sürülerek veya munavoi konarak yenir. Munavoi; katı pişirilmiş yumurtanın tereyağı veya krema içinde çatalla küçük parçalara bölünmesiyle hazırlanır.
Riisipuuro (Pirinç lapası): Pirinç, tam yağlı süt ve su karışımı içinde pişirilir. Pişerken bir miktar tereyağı ve tuz, tercihe göre kakule eklenir. Yerken üstüne şeker, reçel veya tarçın eklenebilir. Bizim sütlacımıza benzer. Fakat biraz daha lapa şeklindedir ve pişerken şeker eklenmiyor. Kıvam vermek için yoğun krema kullanılabiliyor.
Leipäjuusto (Ekmek Peyniri): Yuvarlak lavaş şeklinde fırında pişirilmiş peynirdir. Üzerine reçel sürülerek yeniyor.
Tereyağlı Yumurta (Egg Butter):
Korvapuusti:
Karelian Pie (Karjalanpiirakka) Yumurtalı:
Dr. Öğr. Üyesi İlkay Gök Kimdir?
Gıda Mühendisliği alanında Doktorasını tamamladıktan sonra Gaziantep mutfağı ile ilgili Uluslararası projeler gerçekleştirdi. İlk olarak Paris'te Moleküler Mutfak üzerine, İtalya'da İtalyan Mutfak eğitimi, İsviçre'de Moleküler Mutfak Uygulamaları eğitimlerini ve Pekin'de Çin Mutfağı eğitimini tamamlayarak mutfak bilgilerini oldukça geliştirdi. Ayrıca Türk Mutfağı üzerine de araştırmalar ve projeler yaptı. Antep'te Doğu ve Güneydoğu'nun ilk Gastronomi derneğini kurarak federasyonla çalıştı.
İlk devlet üniversitesi, Gastronomi Bölümü'nü Antep'te kuran İlkay Gök, Türkiye'nin ilk Gastronomi Yüksek Lisans programını açtı. Halen İstanbul Okan Üniversitesi Gastronomi Bölüm Başkanlığı, Gastronomi Yüksek Lisans Bölüm Başkanlığı görevini sürdürmektedir. Beef&Fish, Breakfast ve Kahve dergilerinin danışma kurulu ve yazarıdır. Sağlıklı gıdalar, sağlıklı beslenme reçeteleri, bilimsel pişirme üzerine araştırma ve çalışmalar yapmakta olup ülkemizde şehir gastronomisinin gelişmesi için danışmanlıklar vermektedir.
Kaynak; kisikates.com.tr