Osmanlı Mutfağında Sebze Yemekleri
Yunus Emre Akkor
Osmanlı Mutfağındaki Sebze Yemeklerinin Çeşitliliğinde Anadolu’nun Bereketli Topraklarının Çok Büyük Etkisi Var. Osmanlı'nın mutfak kayıtlarına baktığımızda çok çeşitli sebze yemeklerine rastlıyoruz.
Anadolu'nun sebze çeşitliliği buradaki en önemli unsur olsa da buharlı tren ve vapurun icadının rolünü de unutmamak gerekiyor.
Bu araçların icadıyla dünyanın birçok farklı ülkesinden saraya getirilen sebzeler,
sebzeli yemekler çeşitliliğini daha da arttırmış.
Osmanlı mutfağı bir yandan geleneksel yapısını korurken, öte yandan tat yelpazesini yeni sebzelerle genişletmeye devam etmiş. Padişahların has bahçelerinde kendilerine özel sebzeler yetiştirilmiş.
Beğenilen sebzelerin tohumları saray civarına ekilmiş ve yetiştirilmeye başlanmış. Burada yetişen sebzelerin dışında saray kayıtlarına otuzdan fazla sebze çeşidi daha not edilmiş.
Evliya Çelebi, Seyahatname’sinde o dönemki sebzelere ve sebze satan esnafa değinir; özellikle bamyadan övgü dolu sözlerle bahseder. Sebze satan esnafı tek tek tanıtır ve sebze satma usullerini de açıklar. Mesela soğan satanlar için, “‘Her taama lezzet veren tuz soğandır soğan!’ diye feryat ederek geçerler.” diye belirtir.
Sebzeyle yapılan birçok yemek sıcak yenildiği gibi soğuk olarak da servis edilir. Osmanlı mutfağındaki ilk soğuk yemek, XV. yüzyılda kayıtlara geçen mastabe olarak kabul edilir. Sebze yemekleri saray sofralarının vazgeçilmezlerindendir.
Mastabe | 4 kişilik
1 bağ pazı / 350 gr süzme yoğurt / 2 diş sarımsak / 1 tatlı kaşığı çörekotu /
3 yemek kaşığı zeytinyağı / 1 çay kaşığı tuz
Pazı yapraklarını yıkayın ve elinizle parçalayın. Pazıyı tuzlu suda dört-beş dakika haşlayın ve suyunu iyice süzün. İki diş sarımsağı ezip süzme yoğurtla karıştırın, tuz ve pazıyı ekleyin. Üstüne biraz zeytinyağı ve çörekotu ekleyerek servis edin. Eğer isterseniz pazıyı yoğurtla karıştırmadan, üzerine koyarak da servis edebilirsiniz.
Taze Fasulye Mücveri | 4 kişilik
500 gr. taze fasulye / ¼ bağ maydanoz / ¼ bağ dereotu / 3 dal taze soğan / 100 gr. beyaz peynir / 2 adet yumurta / 3 yemek kaşığı un / 1 çay kaşığı tuz / 1 çay kaşığı karabiber / Sıvıyağ
Taze fasulyeleri ince ince doğrayın ve haşlayın. Fasulyelerin suyunu süzüp soğutun. Maydanoz, taze soğan ve dereotunu çok ince doğrayın. Fasulyenin içine ilave edin. Çırpılmış yumurta, ufalanmış peynir, tuz ve karabiberi üzerine ekleyerek karıştırın. Yağı tavada iyice ısıtın ve mücveri kaşıkla içine dökün. Arkalı önlü kızartın. Sıcak olarak servis edin. Kaynak (https://www.skylife.com/tr/2016-05/osmanli-mutfaginda-sebze-yemekleri)