Türkiye'nin Pestil ve Kömesi Gümüşhane'den
Gümüşhane'de geçmişte evlerde çerez amaçlı yapılan ve zamanla ticari ürün haline gelen pestil ve köme sektöründe bugün 30 işletme yıllık 5 bin ton üretim gerçekleştiriyor. Gümüşhane denilince akla ilk gelen ürünlerden olan pestil ve köme, yıllık 5 bin tonluk üretimle Türkiye'nin dört bir yanına gönderiliyor.
Geçmişte özellikle kışlık çerez olarak evlerde yapılan pestil ve köme, bir firmanın ticari amaçlı üretiminin ardından kentin lokomotif ürünleri haline geldi. Ana maddesi dutun kazanlarda kaynatılarak belli işlemlerden geçirildikten sonra fındık ya da ceviz ilave edilerek özel bezlerde kurutulmasıyla elde edilen pestil ve köme, 2004 yılında coğrafi işaretli ürün tescil belgesi aldı.
Ticari üretimin yanı sıra halen kentteki bazı mahallerlerde vatandaşlar, dut hasadının ardından evlerinde geleneksel yöntemlerle pestil-köme üretiyor. İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürü Edip Birşen, pestil ve kömenin, ceviz ve dut pekmezinden yapılan ve geçmişi Osmanlı'ya kadar dayanan bir ürün olduğunu belirterek, Osmanlı döneminde dahi Gümüşhane'den saraylara pestil gönderildiğine ilişkin kayıtlar bulunduğunu söyledi.
"Türkiye'nin dört bir tarafına pestil ve köme gönderiyoruz"
Kentte yıllık 5 bin ton pestil ve köme üretildiğine dikkati çeken Birşen, "Özellikle Bakanlığımızın vermiş olduğu hibelerle şu anda Gümüşhane'de sektörde 30 işletmemiz var. Türkiye'nin dört bir tarafına pestil-köme gönderiyoruz." dedi.
Birşen, pestil ve kömenin enerji veren bir ürün olduğuna işaret ederek, üretimin tamamen organik olmasının lezzet ve ürüne ilgiyi artırdığını dile getirdi. Bin 100 metre rakımda üretim yapıldığını anlatan Birşen, "Güneşimiz çok kaliteli. Yüksek derecede sayılabilecek, yeterli güneşli gün sayısına sahibiz. Bu, pestil ve kömenin kalitesini doğal olarak artırmaktadır." ifadesini kullandı.
Birşen, pestil ve köme üretimi için dut ie cevizin önemli olduğunu altını çizerek, kentte 50 bin dut ağacı bulunduğunu ve hammadde üretimi için yeni dut bahçeleri oluşturmak amacıyla üreticiyi teşvik ettiklerini söyledi.
"250-300 kişiye istihdam kapısı oluyor"
Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İsmail Akçay ise pestil-köme sektöründe çalışan işçi sayısının mevsimsel olarak değişiklik gösterdiğini belirterek, kentte 250 ile 300 arasında kişinin sektörde istihdam edildiğini bildirdi.
Türkiye pazarındaki pestil ve kömenin yüzde 90'ının Gümüşhane'de üretildiğine işaret eden Akçay, ürünün coğrafi işaretli olmasının önemli bir etken olduğunu dile getirdi.
Akçay, kentte pestil-köme üreten firmaların gün geçtikçe arttığına vurgu yaparak, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Üretici firma sayısı arttıkça pazarda da darlama oluyor. Bu itibarla yeni pazarlar aramak durumunda kalıyoruz. İlimizde üretim yapan pestil-köme firmalarımızın il dışında birden çok bayileri var.
Bazı zincir mağazalarda da bulunan ürünlerimiz var ancak Türkiye iç piyasasının da bize yetmediğini düşünüyoruz." Ekonomi Bakanlığı desteğiyle "Gümüşhane Pestili ile Dünyaya açılıyor" adıyla proje hazırladıklarını bildiren Akçay, proje kapsamında 5 ülkeden 7 firma ile temas kurduklarını ve alım heyetlerini Gümüşhane'de ağırladıklarını anlattı.
Akçay, yeni pazarlar bulmak için yurt dışındaki gıda fuarlarını da gezmeyi planladıklarını aktararak, Dubai, Katar, Ukrayna, Moldova, Yunanistan, ABD ve Suudi Arabistan'ın ihracat yapmayı hedefledikleri ülkeler arasında olduğunu söyledi.
Pestil-Köme Üreticileri Birliği Başkanı Baki Kara, Gümüşhane'yi ihracatta hak ettiği konuma getirmenin yolunun pestil ve köme ihracatı olduğunu düşündüklerini belirterek, "Bu anlamda varımızı yoğumuzu, bütün enerjimizi ihracata ayırmış durumdayız. Bütün firmalarımız da buna katkı koyuyor." diye konuştu.
Lezzeti dutun kalitesinde
Merkeze bağlı Dibekli köyünde pestil-köme üretimiyle uğraşan 55 yaşındaki Seyfettin Çiçek de çocukluğundan beri pestil, köme ve pekmez üretimi yaptıklarını anlattı.
Gümüşhane pestil ve kömesinin lezzetinin dutun kalitesiyle doğrudan ilgili olduğuna dikkati çeken Çiçek, pestilin yapımında kesinilikle süt ve şeker gibi ürünlerin kullanılmaması gerektiğini söyledi.
Çiçek, dutu kazanlarda kaynatarak elde edilen şıranın süzüldüğünü ve şerbet haline getirildiğini aktararak, şöyle konuştu:
"Şerbet kaynadıktan sonra miktarında unla geniş kaplarda karıştırılarak yoğuruluyor. Herle ismini verdiğimiz kıvam elde ediliyor. Sonrasında fındık ya da ceviz ilave edilerek özel bezlere seriliyor.
Bir gün boyunca bezlerde kurumaya bırakılıyor. Pestilin bekleme süresi yok. Gümüşhane'de yaşayan insanlar için 12 ay saklanabilir bir ürün. "