Şeftalinin Faydaları ve Besin Değeri
Sıcak bir yaz gününde, soyulmuş şekilde önüne gelecek bir tabak, soğuk şeftaliye kaç kişi ‘hayır’ diyebilir? Bilerek ‘soyulmuş’ dedim çünkü şeftali kabuğundan hoşlanmayan, dokunamayan, şeftalinin tüylü dokusu nedeniyle dişleri gıcırdayan pek çok kişi olduğunu, kendi çevremden de biliyorum. Kabuğuyla bu tür ufak tefek sorunlar yaşansa da yumuşak, sulu ve lezzetli bir yaz meyvesidir şeftali.
Meyvenin en iyi zamanı Haziran’dan Ağustos sonuna kadardır. Şeftali Çin kökenli bir meyvedir ve dünyada İtalya ile birlikte en büyük şeftali üreticilerinden biri de Çin’dir. Şeftalinin Çin’de ölümsüzlüğü ve arkadaşlığı simgelediği söylenir. Şeftali yetiştiriciliği bakımından uygun iklim koşullarına sahip Türkiye de, sayılı üretici ülkelerden biridir. Bursa ili başta olmak üzere Marmara Bölgesi’nde bolca yetiştirilir.
Şeftali sadece taze meyve şeklinde değil, meyve suyu ve tatlılarda da ana malzemelerden biri olarak sıkça karşımıza çıkar. Üstelik kalorisi düşük, yağ içermeyen ve buna karşın pek çok besleyici madde ile dolu bir meyvedir. Yaz diyetine başlamış olanlar, tatlı krizinin tuttuğu anlarda şeftaliyi tatlı isteğini giderecek bir atıştırmalık olarak düşünebilir. Ya da sabah kahvaltılarında yağsız yoğurt ve müsli ile birlikte tüketildiğinde, şeftali hem kahvaltıyı zenginleştirir hem de besleyicidir.
Şeftalinin İçerdiği Vitaminler
Şeftali tam 10 farklı vitamin içerir. İçerdiği A vitamini sağlıklı gözler için gereklidir. Şeftalide vücudu toksinlerden arındıran C vitamini de yüksek oranda bulunur. Daha düşük oranda da olsa, yine vücut sağlığı için önemli vitaminlerden E ve K vitaminleri de bu meyvenin içerdiği vitaminler arasındadır.
E vitamini özellikle cilt sağlığına faydaları ile öne çıkan, antioksidan özellikteki vitaminlerden biriyken, K vitamini de hem kemikler hem de kan pıhtılaşması için önemli bir vitamindir. Şeftali ayrıca B6 vitamini, niasin (B3 vitamini), riboflavin (B2 vitamini), tiamin (B1 vitamini), folik asit (B9 vitamini) ve pantotenik asit (B5 vitamini) gibi diğer vitaminleri de içerir.
Şeftalinin İçerdiği Mineraller
Büyük bir şeftali 333 mg potasyum içerir. Potasyum böbrek taşını engelleyen, kemik sağlığını koruyan ve tansiyonun düzenlenmesine yardımcı, önemli bir mineraldir. Sağlık kuruluşları, yetişkinlerin günde 4700 mg potasyum almasını önerir. Bu durumda şeftalinin potasyum oranının yabana atılmayacak bir ölçüde olduğunu söylemek yanlış olmaz.
Şeftali ek olarak magnezyum, fosfor, bakır, çinko, manganez, demir ve kalsiyum gibi diğer mineralleri de içerir. Bu mineraller kan hücrelerini, kemikleri ve sinir sistemini destekler.
Şeftalinin İçerdiği Antioksidanlar
Şeftalinin hem etli kısmı hem de kabuğu çeşitli antioksidan maddeler içerir. Antioksidanlar vücudumuzu toksinlerden, zararlı maddelerden arındırmak adına son derece önemlidir. Antioksidanlar yaşlanma sürecini yavaşlatabilir ya da hastalıklara karşı koruyucu olabilir.
Şeftalideki önemli antioksidanlardan biri klorojenik asittir ve vücutta hücrelere zarar veren serbest radikalleri temizleme özelliğine sahiptir. Antioksidanlar kronik hastalıklarla, kanserle, vücuttaki iltihapla savaşmada etkilidir.
Şeftalinin Lif İçeriği
Büyük bir şeftali 17 gram karbonhidrat içerir ve bunun 3 gramı liftir. Sağlıklı ve kolay bir sindirim için ve en önemlisi kabızlığı önlemek adına öğünlerde lifli besinlere yer vermek gerekir. Şeftali de lif kaynağı olarak görebileceğimiz meyvelerden biridir.
Lif sadece sindirimi düzenlemekle kalmaz, kolesterol seviyelerinin dengelenmesinde rol oynayarak kalp hastalığının ortaya çıkma riskini de düşürür. Obezite ve tip 1 diyabet hastalığının önlenmesinde de etkili olur.
Yetişkin bir kadının günde 25 gram, yetişkin bir erkeğin ise günde 38 gram lif alması önerilir.
Şeftalinin Besin Değeri
Şeftalide bulunduğunu söylediğimiz besin maddelerinin oranlarına biraz daha detaylı bakalım:
1 adet orta boy (150 gr) şeftali;
59 kalori
13 gram şeker
1 gram protein
2.2 gram besin lifi (günlük ihtiyacın % 9’u)
489 IU A vitamini (günlük ihtiyacın % 10’u)
9.9 mg C vitamini (günlük ihtiyacın % 17’si)
1.1 mg E vitamini (günlük ihtiyacın % 5’i)
3.9 mcg K vitamini (günlük ihtiyacın % 5’i)
1.2 mg niyasin (günlük ihtiyacın % 6’sı)
6 mcg folat (günlük ihtiyacın % 1’i)
9 mg kalsiyum (günlük ihtiyacın % 1’i)
0.4 mg demir (günlük ihtiyacın % 2’si)
13.5 mg magnezyum (günlük ihtiyacın % 3’ü)
30 mg fosfor (günlük ihtiyacın % 3’ü)
285 mg potasyum (günlük ihtiyacın % 8’i)
0.3 mg çinko (günlük ihtiyacın % 2’si)
0.1 mg bakır (günlük ihtiyacın % 5’i)
0.1 mg manganez (günlük ihtiyacın % 5’i)
3 mg toplam omega-3 yağ asitleri
126 mg toplam omega-6 yağ asitleri içerir .
Şeftalinin Sağlığa Faydaları
Şeftalinin içerdiği değerli besin maddelerine göz attıktan sonra şimdi şeftalinin sağlığa faydalarını bir de liste şeklinde sıralamaya çalışalım.
1. Şeftali kilo vermek isteyenlerin güvenle yiyebilecekleri bir atıştırmalıktır. Tokluk hissi verir ve fazla yemenin önüne geçer. Üstelik kalorisi de yüksek değildir. Bir şeftalinin kalorisi büyüklüğüne göre 35 – 50 kalori arasında değişir.
2. Şeftali çeşitli antioksidanlar bakımından zengin olduğundan obeziteye bağlı diyabet ve kalp hastalıklarıyla savaşmaya yardımcı olur.
3. Şeftali cilt sağlığı için faydalıdır. İçerdiği A ve C vitaminleri cilt için doğal nemlendirici görevi görür. Bu vitaminler cildin kendini yenileme sürecine de önemli katkılarda bulunur.
4. Saç derisi üzerindeki olumlu etkisi sayesinde şeftali saç dökülmesini azaltma konusunda destek olabilir. Elbette şeftali tek başına saç dökülmesine engel olamaz ancak sağlıklı saçlar için sağlıklı beslenme yöntemi izleyenler, şeftalinin de olumlu etkisini görebilir.
5. Şeftali bağırsak kurtlarının temizlenmesine yardımcı olabilir.
6. Orta derecedeki idrar söktürücü etkisi şeftalinin mesane ve böbrekleri temizlenmesini sağlar.
7. Mide bozukluğunda, şeftali mideyi yatıştırabilir. Hazımsızlık için önerilen, hazmı kolaylaştıran meyvelerden biridir.
8. İdrar söktürücü ve laksatif etkilerinin yanı sıra şeftali iltihap ve mikrop giderici meyvelerden biridir. Bu özellikleri sayesinde şeftali, gut ve romatizma hastalarına önerilen gıdaların başında gelir.
9. Şeftali içerdiği A ve C vitamini gibi içerdiği değerli vitamin ve antioksidanlar sayesinde göz sağlığına iyi gelir. Katarakta karşı koruyucu bir etki gösterir.
10. Şeftali yemek diyabet ya da kalp hastalığı gibi daha başka problemlere de yol açan yüksek kolesterolün dengelenmesine yardımcı olur. Şeftali gibi beta-karoten bakımından zengin gıdaların kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olduğu bilinmektedir.
11. Şeftalinin vücuttaki serbest radikallere karşı savaşı, kalp sağlığının iyileşmesine de yardımcı olur. Bu özellik aynı zamanda vücudu yaşlanmanın etkilerine karşı da dirençli tutar.
12. Demir eksikliğine bağlı kansızlık sorunu olan kişiler, şeftalinin demir içeriğinin faydasını görebilirler. Üstelik bu meyve bolca C vitamini de içerdiğinden, vücudun dışarıdan alınan demiri daha iyi emmesini, alınan demirden daha verimli şekilde faydalanmasını sağlar.
13. Şeftali içerdiği magnezyum sayesinde stres ve kaygı ile baş etmeyi kolaylaştırmaya yardımcı gıdalardan biridir. Sinir sistemi üzerinde sakinleştirici bir etkisi olur.
14. Şeftali vücudu toksinlerden arındırmaya yardımcıdır.
Şeftalinin Diğer Kullanım Alanları
Şeftaliyi meyve olarak tükettiğimizde ne gibi faydaları olduğunu az çok özetlemeye çalıştık ancak şeftalinin farklı yaprak ve çiçeklerinin de bazı faydaları olduğu bilinmektedir.
Şeftali yaprağı: Şeftali ağacının yaprakları öksürük, bronşit ve karın hastalıkları için kullanılabilir. Meyvenin yaprakları laksatif, idrar söktürücü ve detoks etkisi yaratma özelliklerindedir.
Şeftali çiçekleri: Şeftali ağacının çiçekleri kabızlık ve ödem şikayetlerine iyi gelir. Toplanan şeftali çiçekleri kaynar suda demlendikten sonra içilerek bu faydalar görülebilir.
Şeftali seçerken hoş kokulu, ‘çürümeye yakın’ denilecek kadar fazla olgunlaşmamış meyveleri seçmekte yarar var. Eğer alışveriş sırasında torbanıza henüz olgunlaşmamış şeftaliler girmişse, bunları bir süre buzdolabında değil de oda sıcaklığında bekleterek olgunlaşmalarını sağlayabilirsiniz.