Keşkeğin İçeriği Ve Faydaları
Yaman Kesim
Tafed Amasya İl Temsilcisi
Yarma; kaynatılmış ve kurutulmuş buğdayın dibeklerde dövülerek kabuğundan ayrıştırılması ile ortaya çıkan tahıldır. Anadolu’da yarma birçok yemek içerisinde kullanılmaktadır, bu bakımından önemli bir besin kaynağıdır. Yarma, A vitamini kaynağı olmasının yanı sıra B-12 ve B grubu vitaminler yönünden de oldukça zengindir.
Yine yarmanın içerisinde az da olsa E vitamini mevcuttur. Yarma, lif içeriği yüksek bir bitkisel proteindir, kandaki şeker miktarının dengesini kontrol eden ve destekleyen bir tahıldır. Ayrıca lifli yapısı sayesinde hipertansiyon hastaları için faydalı bir besin olduğu bilinmektedir.
Nohut, çömlekçilik öncesi Neolitik dönemden bugüne bilinen bir bakliyat türüdür. Zengin lif kaynağı bakliyatlar gibi birçok vitamini içeren nohut; protein bakımından zengin bir besindir. Kemikleri güçlendirir. Nohut; içinde mangan, demir, çinko, K ve A vitamini barındırır ve bu bakımdan sağlığa oldukça faydalı bir bakliyattır. Nohut’un içinde K, ve A vitaminleri bulunur. Kan şekerini dengeler. B vitaminlerinden zengin nohut içerisinde bulunan kolin sayesinde bilişsel performansı güçlendirir.
Kırmızı et önemli bir hayvansal protein kaynağıdır; demir, çinko ve B-12 gibi vücudumuzun temel gereksinimlerini sağlar. Yağsız kırmızı ette bulunan bu vitaminler ve protein vücudumuz için önemlidir. Kuzu eti tüm diğer etlere göre protein yapı taşlarını eksiksiz içermektedir. Kuzu etinde zengin çinko, demir, bakır, B-12 ve B-3 bulunmaktadır.
Kuzu etinde diğer etlere göre daha yüksek oranda bulunan iki besin bileşeni de lutein ve beta karoten bulunmaktadır. Kuzu etinde bulunan antioksidan, besine farklı bir boyut kazandırmaktadır.
Tereyağı, süt kaymağının çırpılarak katılaştırılması ile elde edilir. Bunun adı kremadır. En değerli tereyağı; sütü yoğurt yaparak yoğurttan yapılan tereyağıdır. Çok önemli bir A, E ve K vitamini kaynağıdır. Tereyağı bir antioksidandır. İçerisinde yüksek miktarda A vitamini e beta-karoten bulunur. Tereyağı; manganez, çinko, bakır, selenyum gibi özel mineraller bakımından zengin bir besindir. Tereyağı, erken yaşlanma belirtilerini azaltır.
Pastırma işlenmiş bir et ürünüdür. Yapımında genellikle doğal yolların tercih edilmesi, doğal fermantasyon kullanılarak yapılması besin değerinin yüksek olmasına neden olur. Düzenli ve yeterli miktarda tüketilen pastırmanın sindirim sistemine olumlu etkisi vardır. Pastırma, üzerini kaplayan çemen sayesinde bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek hastalıklara karşı vücut direncini arttırır.
Doğal fermantasyon ile yapılmış pastırma kimyasal içermez. İçerisindeki çemen ile birlikte tüketildiğinde yüksek protein ve enerji sağlar. İçerdiği bol baharatlar nedeniyle iştah açıcı etkiye sahiptir. Kansızlığa iyi gelir. Bol miktarda demir içerir. Pastırma, doğan fermantasyon ile yapıldığında dünyanın en sağlıklı işlenmiş etidir diyebiliriz. İ
ilikli Kemik; bağırsak florasının düzenlenmesinde son derece etkilidir. İçinde bulunan amino asitler sayesinde birçok hastalığın şifacısı olur. Ayrıca içinde bulunan mineraller, bağışıklık sistemini kuvvetlendirir. Kolejen bakımından zengin olan ilikli kemik, yaşlanmayı geciktirir. Cildin, antioksidan aktivitesini artırır. Protein ve B-12 açısından güçlüdür.
Kemik iliğinin içinde bulunan jelatin bağırsak duvarını sağlamlaştırarak koruma altına alır. Yorgunluk ve hastalıklara yakalanmamak için kemik iliği en iyi besin kaynaklarından biridir.
NeoliTiK Dönemden Günümüze Keşkek
Keşkek hakkında birçok yazılı ve sözlü nesilden nesile aktarılan hikayeler vardır. Doğrusu keşkek; farklı bölgelerin, farklı şehirlerinde birbirinden çok farklı şekilde yapılan ve sunulan en eski yemeklerden bir tanesidir.
İçerisinde kullanılan ürünlere baktığımızda mesela nohutun neolitik çağdan beri süregelen bir bakliyat olduğunu düşünürsek, insanların o dönemde kullandıkları toprak ürünler içerisinde bir takım avladıkları hayvansal gıdalar ile bakliyatları birleştirerek yaptıkları; içeriği çeşitli, tadı lezzetli ve kendisinin faydalı ve doyurucu bir yemek olduğunu söyleyebiliriz.
Amasya, 8500 yıllık medeniyetlere beşik olmuş tarihi geçmişi; en yakın geçmiş tarihi ile Osmanlıda sancak beyliği yapmış konumu, yapısı ve kültürel mirası ile önemli bir ilimizdir. Toprak kap, kaçak gibi mutfak ürünlerine ilk Hitit medeniyeti kalıntıları olarak rastlanmıştır. Bu toprak ürünlerine Amasya’nın bazı yörelerinde calp, bazı yörelerinde ise küp ve güveç denilmektedir.
Tüm tarihi boyunca süregelen yemekleri ile Şehzadeler Şehri diye anılan ilimiz, birçok önemli ve değerli padişahın, şehzade iken görevlendirildiği vilayet olmuştur. Sancağa gelen şehzadeler; Lalaları, cariyeleri, aşçıları, yamakları ve yardımcıları ile Amasya’ya gelmiş, Osmanlı mutfak kültürünün Amasya mutfağı ile özdeşleşmesine katkıda bulunmuşlardır. Anadolu’nun geleneksel en eski ana yemeği olan Keşkek; bir tören yemeğidir.
Düğün ve bayramlarda ana yemek olarak sunulmaktadır. Genellikle Amasya’da akşamdan fırına konularak pişirilir ve bayram sabahları kahvaltıda yenilir. Besleyiciliği, doyuruculuğu, tok tutuculuğu açısından ve tabi ki nefasetinden tam bir tören yemeğidir.
Saatlerce fırında pişen Keşkek’in tüm malzemeleri içerisinde özdeşleşir. Sabah fırından çıktığında üzerinde bu özdeşleşmeden ve ilikli kemiğin kolajeninden kaynaklı bir jelatin oluşmuş olur. Tören yemeği olmasından dolayı Keşkek kalabalık sofralarda ikram edilerek yenilir. Keşkek önceden planlanmasından kaynaklı emek isteyen bir yemektir.
Yapılma süreci, bekleme süreci ve tüketilmesi heyecan verir. Bir sonraki Keşkek yeme töreni birlik ve beraberlik süreci iple çekilir. Böylesine emek isteyen leziz bir yemeğin her gün tüketilemeyeceğinin, özel bir yemek olduğunun kanıtı gibidir.
Son olarak geçirmiş olduğumuz zorlu pandemi günlerinde Keşkek kendini ünlü İş İnsanımız Rahmi Koç’un Korona Virüse yakalanması ve Keşkek ile iyileştiğini söylemesi üzerine basında yerini almıştır. Buradan Sayın Rahmi Koç Bey’e geçmiş olsun dileklerimizi iletiyor, birde yerinde Amasya’mızda Keşkek yemesi için davetlerimizi kabul buyurmalarından onur duyacağımızı söylüyoruz.