Ayva Zamanı "Deniz Alphan"
“Ayvayı yemek” sözü herhalde ayı boğan cinsi ayva yiyen birinin yaşadığı ufak çaplı felaketten geliyor. Gerçekten tıkız ve kuru bir ayva lokması insanı boğmaktan da beter eder. Ama ekmek ayvası veya limon ayvası yiyenler aynı fikirde değildir şüphesiz. Sulu ve mayhoş olan ekmek ayvası üstüne biraz limon ve tuz ile daha da leziz bir hale gelir. Ayva bizdeki gibi çiğ olarak başka ülkede pek yenmez, genellikle pişmiş olarak tercih edilir. Yabancı mutfaklarda ayva tatlılarda kullanılır.
Çeşitli tartlar, kurabiyeler, reçel ve marmelatlar yapılır. İspanyollar ayvadan yaptıkları ünlü pelteleri membrillo'yu kaşar peynirine benzeyen manchego peynirleri ile yerler. Türk Mutfağı'nda ise ayva ile et yemekleri, pilavlar, zeytinyağlılar da yapılır ama ayva tatlısının yeri bambaşkadır. Sonbahardan başlıyarak kış boyunca hem evlerden hem lokantalardan ayva tatlısı eksik olmaz.
Botanik adı Cydonia Vulgaris olan ayva Romalılar için aşkın meyvesi olarak kabul edilirmiş. Eski Yunan'da da evlilik ve doğurganlığın simgesiymiş. Halk arasındaki inanışlara göre çok ayva yiyen hamilelerin bebekleri gamzeli doğar, kız çocukları da çok makbul sayılan ayva göbekli olurmuş. Anadolu'da da üstüne maniler, türküler yazılan bu meyveyi rüyada görmek bereket, başarı ve yolculuk anlamına gelirmiş.
Bu bereketli meyvenin anavatanı Türkiye ve İran olarak kabul edilir. Ayva yetiştirmek için çok özel hava ve toprak şartları gerekmiyor.
Avrupa'nın birçok ülkesinde ayva yetişir ama Anadolu'da şekil ve lezzet olarak çok değişik cins ayva bulunur. Ayvanın en çok yetiştirildiği ülke Türkiye'dir.
Dünyadaki ayvaların yüzde yetmişi Anadolu'dan gelir, en büyük hasat da Gevye'den.
Bu şifalı meyve başlıbaşına bir eczane sayılabilir. Yapraklarından yapılan çayı öksürüğe, nezleye iyi iyi gelir. Bol vitamin, antioksidan, kalsium içeriyor olması mideden göze, ciltten bağırsaklara fayda sağlar. Kanı temizlemesinden bulantıyı kesmesine kadar da bir çok marifetinden söz edilir.
Mevsimi bitmeden aşağıda verdiğim tariflerden birini yaparak sofranızı şenlendirebilirsiniz. Osmanlı Mutfağı'ndan Sefercelliye'nin, zeytinyağlı ayva yemeğinin ve Fransız usulü bir ayva tatlısı...
Sefercelliye
1 kg. iri parçalı kuzu eti
3 ayva
100 gr. kuru kayısı
50 gr. badem
50 gr. tereyağı
1 çorba kaşığı zeytinyağı
1 kaşık bal
1 soğan
Soğanı doğrayın ve zeytinyağı ile hafifçe kavurduktan sonra balı ekleyerek eti de ilave edin. Kuru kayısıları ve kabuğu çıkarılmış bademleri de ekleyerek eti pişirin. Ayvaları elma gibi soyarak kayık şeklinde parçalara bölün ve tereyağında kızartın. Ayvaları pişmiş olan etin üstüne yerleştirin. Ayvalar iyice pişene kadar hafif ateşte pişirmeye devam edin.
Ayva yemeği
2 ayva
1 havuç
1 patates
1 tatlı kaşığı şeker
1 soğan
3 diş sarmısak
zeytinyağı
dereotu
karabiber
1 portakal
Ayvaları küp küp kesin. Soğanı doğradıktan sonra sarmısaklarla birlikte kavurun. Önce küçük parçalara böldüğünüz havuçları, sonra da patatesleri ekleyin.
En sonunda da ayvaları tencereye yerleştirin. Üstüne bir portakalın suyunu, zeytinyağını, şekeri, karabiberi ve yarım bardak suyu ilave edin.
Ayvalar yumuşayıncaya kadar pişirin. Servis tabağına koyduktan sonra üstüne dereotu serpin.
Fırında ayva
3 ayva
yarım limon
1 bardak tatlı şarap
5 kaşık bal
2 tane yıldız anason
18 tane karanfil
2 tarçın çubuğu
tereyağı
Ayvaları ikiye bölün. Kabuklarını soymayın. Bol tereyağı sürülmüş bir fırın kabına yarım ayvaları düz tarafları altta olacak şekilde yerleştirin. Kabuklu olan üst kısımlarına karanfilleri batırın. Kirpi görünümlü ayva parçalarının üstüne balı ve şarabı dökün.
Tarçın çubuklarını ve yıldız anasonları ekleyin. 2 bardak su da ilave edip fırına koyun.180 derecede yaklaşık olarak bir saat kadar pişirin. Ayvaları çevirdikten sonra (kabuklu tarafı altta kalıyor) tekrar üstü kızarana kadar fırında pişirmeye devam edin. Ayvaları fırından çıkardıktan sonra servis tabaklarına yerleştirin. Suyunu ocakta koyulaşıncaya çektirip ayvaların üstüne gezdirin. Krema ile servis edin. Kaynak; Cnn_Türk