Zeytinyağlı Pırasa Tarifi
Pırasa Osmanlı mutfağına yine sonradan gelen bir sebze ama önceleri çiğ olarak yenildiği için bir kısım halkta rahatsızlık uyandırıyor. Halk arasındaki bu belirsizlik şeyhülislama kadar dayanıyor. Kanuninin şeyhülislamı ebu suhud efendinin fetvası var (çiğ yendiği için) pırasa demekle mağfur nesneyi yemek olur mu? El cevap: olur ama mescide gitmeyecek..!
Pırasa Nedir?
Pırasanın tarihi Nedir?
Pırasanın Gerçek Kökenini Neresi ?
Tahmin ettiğiniz gibi bugün konumuz, pırasa. Latince “prasinıs”, Rumca “prasa”, Farsça “perâse”, Arapça “kürrâs”, Almanca “lauch”, Fransızca “poireau”, İspanyolca “puerro”, İngilizce “leek” olarak söylenen pırasa, “prason” sözcüğünden dilimize geçmiştir.
Tarihinin çok eskilere uzandığını, eski Mısır halklarının, Hititlerin, İbranilerin, Romalıların bu sebzeyi tanıdıklarını biliyoruz.
Pırasanın Faydaları Nelerdir?
Bu çok yıllık antik kış sebzesinin içeriğinde bol vitamin, demir, kalsiyum, fosfor, magnezyum, potasyum, çeşitli nitrit ve oligo-elementler bulunur. Yararları pek çoktur. Örneğin pekliği giderir, tok tutar, barsakları yumuşatır, kanı temizler ve toksinleri organizmadan atar.
Kamışlı pırasa (uzun bir cins pırasa) ya da kamış pırasası, kara pırasa ve Şam pırasası (kürras-ı Şâmî- dibi soğan şeklinde bir pırasa çeşidi) gibi çeşitleri vardır. Ülkemizde iki çeşidi yaygındır. Uzun ve beyaz yapraklı “kamış pırasası” ve boyu daha kısa ve yaprakları yeşil olan “kara pırasa.” Kamış pırasasına İstanbul’da “kartal pırasası”, Bursa civarında “İnegöl pırasası” da denir.
Denizpırasası, denizlerde yetişen bir tür yosundur. Yer pırasası (Leonurus) ise Ballıbabagillerden, eskiden hekimlikte terletici olarak kullanılan bir bitkidir ve elbette bugün konumuzun dışındadır.
Akdeniz Bölgesinde doğal olarak yetişmesi Ülkemiz mutfağı gibi Fransa ve Balkan ülkelerinin mutfaklarını da etkilemiştir. Ülkemizde kalyesi, dolması, kavurması ve yahnisi ilk aklıma gelenler. Mevlâna’nın eserlerinde adı geçtiğini, Saray kayıtlarında Fatih Sultan Mehmet’e yumurtalı pırasa pişirildiğini elbette biliyoruz.
Sadece Samsun ilinden verilecek birkaç yemek bile sebzenin mutfaklarımızda ne kadar yaygın olduğunu gözler önüne sermektedir.
Örneğin, sebzeli mısır ekmeği, pırasa çullaması, pırasa koruklusu, pırasa mıhlaması, zeytinyağlı pırasa dolması ve zeytinyağlı pırasa gibi. Pırasa mıhlaması (Karaman), pırasalı börek (Isparta) ve pırasa paçası (Denizli, Orta Anadolu), Erzincan’ın pırasalı köfte yemeği “ekşili köfte” gibi örnekler elbette çoğaltılabilir. Pırasa ogreten ve ekşili pırasa gibi yemekleri de unutmamak koşuluyla..
Pırasanın esin verdiği alan sadece mutfaklarla sınırlı değildir, sözlü kültürümüzde de yansımalarını görebiliriz. Gür bıyıklı kimselere bazen “pırasa bıyıklı” denildiğini çoğumuz biliriz. Argodaki “Pırasa mı dedin?” cümlesinin taşıdığı anlamı bilmeyebilirsiniz ama.. “Birisinin söylediği sözle alay etmek, bu sözün anlamsız, geçersiz olduğunu belirtmek için söylenen” ve duyulması hiç arzu edilmeyen bir cümledir.
Umarım bir kabadayının “Savulun! Biçerim! Pırasa mı dedin?” cümlesini hiç duymaz ve “pırasa gibi saçları” ile göz zevkinizi bozacak biri ile de hiç karşılaşmazsınız. Ama sırayı bozan birini görünce şu atalar sözünü anımsayabilirsiniz. “Pırasa para ile, her şey sıra ile.” Atalar sözünü sırayı bozan kişiye söyler misiniz, söylemez misiniz onu bilemem ama size sızma zeytinyağının içerisinde tüm güzelliği size göz kırpan pırasanın tadına bakmanızı hararetle önerebilirim.
Kış sebzesi denildiğinde akla ilk o gelir ve faydası saymakla bitmez. İşin içine birde zeytinyağı girdiğinde lezzetine doyum olmayacak bir yemek çıkıyor ortaya. İçerisinde lif bulunan ve kalorisi düşük olan zeytinyağlı pırasa yemeği diyet listelerinin de vazgeçilmezidir.
İçerisinde birbirinden farklı vitamin bulunan pırasa yemeği çocuklarınız için vazgeçemediğiniz bir tarif olacaktır. Sofralarınızı lezzetlendirecek ve besin değerleri ile çocuklarınıza gönül rahatlığı ile yedirebileceğiniz pırasa yemeğinizi pratik bir şekilde hazırlayabilirsiniz.
Kışın en taze lezzetleri arasında yer alan pırasayı sofralarımızdan eksik etmeyerek düşük kalorili, bol vitaminli bir yemek hazırlayabilirsiniz. İşte zeytinyağlı pırasa tarifimiz.
Zeytinyağlı Pırasa Tarifi
Zeytinyağlı Pırasa Kullanılan Malzemeler
* 6 Adet Pırasa
* 2 Adet Havuç
* 2 Yemek Kaşığı Pirinç
* 1 Adet Limonun Suyu
* 1 Su Bardağı Portakal Suyu
* 1 Su Bardağı Su
* 6 Yemek Kaşığı Zeytinyağı
* 1 Tatlı Kaşığı Şeker
* 1 Tatlı Kaşığı Tuz
Zeytinyağlı Pırasa Püf Noktası
Zeytinyağı içeren yemeklerin besin değerlerini kaybetmemeleri için orta kısımlarını delerek ve üzerlerini kapatarak pişirirseniz besin değerleri korunabilir. Zeytinyağını sonradan yemeğinizin üzerine ekleyebilirsiniz.
Zeytinyağlı pırasa Pişirme Önerisi
Pırasa yemeğini isteğe göre kuru soğanda ekleyerek pişirebilirsiniz. Kuru soğan eşliğinde hazırlayabileceğiniz yemeğiniz ayrı bir lezzete bürünecek. Pırasa yemeği için eklenen tuz, şeker ve zeytinyağı miktarını isteğinize göre azaltıp çoğaltabilirsiniz.
Zeytinyağlı pırasa Yapılış tarifi
Kabuklarını ve kök kısımlarını ayıkladığımız pırasalarımızı bol su ile yıkayalım ve doğrayalım.
Kabuklarını soyarak yıkadığımız havuçlarımızı da pırasalarımızla eşit olacak şekilde doğrayalım.
Geniş bir tencereye sırasıyla pırasalarımızı ve havuçlarımızı alalım.
Yıkadığımız pirinçlerimizi süzerek tenceremize ekleyelim.
Tuz, şeker, limon suyu ve taze sıktığımız portakal suyumuzu da ekleyelim.
Tenceremize son olarak suyumuzu da ekleyerek yaklaşık olarak 35 dakika kadar pişirelim.
Üzerine zeytinyağı gezdirebileceğimiz pırasa yemeğimizi arzuya göre servis edebilirsiniz.
Şimdiden afiyet olsun.
Zeytinyağlı pırasa Servis Önerisi
Zeytinyağlı pırasa yemeğini isteğinize göre farklı baharatlarla da harmanlayabilirsiniz. Zeytinyağlı pırasayı yoğurtla yemeniz sizi daha fazla süre tok tutacaktır.
Zeytinyağlı Pırasa Not:
Arzu edilirse soğan ve domates salçası konulabilir. Yukarıdaki ölçü için bir tane soğan ve ½ yemek kaşığı salça yeterlidir. Arzu edilirse pirinç de eklenebilir. Pirinç eklenmesi düşünüldüğünde su miktarı artırılmalıdır.
Mecmuâ-İ Fevaid’de Yer Alan Tarifler’den Pırasa Böreği:
Bir-iki baş soğanı bir kaşık revgan-ı sâde ile güzelce kavurup ve miktâr-ı kifâye pırasayı dahi bade’t-tathir ince doğrayıp ve suda bir miktar kaynatıp gereği gibi süzüp ve sıkıp mezkûr kavrulmuş soğanın içine karıştırıp bir miktar dahi mean kavurdukdan sonra bir kabza peynir dahi izafe oluna. Badehu beş-on yufka dahi altına ve keza üstüne bir iki kaşık yağ dahi üzerine koyup fırında yahut saç ile kor üzerinde tabh oluna.
Pırasa Nereden Geldi? Pırasa Pırasanın Gerçek Kökenini Neresi ?
Pırasanın ilk olarak Akdeniz kıyısındaki çorak alanlarda ortaya çıkmış olması olasıdır. Günümüz pırasasıyla ilgili olan bu yabanî pırasa "opium" a benzeyen uyuşturucu bir madde olan "lactucarium" içermekteydi.
Romalılar, uykuyu kolaylaştırması için pırasayı yemeklerin sonunda yiyerek, bitkinin bu özelliğinden faydalandılar. Mısırlılar da erken çağlarda pırasayı kullandılar. Oldukça fazla tür sayısı mevcut olmasına karşın, pırasanın gerçek kökenini belirtmek neredeyse imkânsızdır.